Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің не пәтердің электр жүйесін жөндеу технологиясы

Сабақтың барысы:
- Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеп белгілеу, оқушылардың әзірліктерін бақылау, тексеріп шығу.
Өтілген сабақты пысықтау:
Қойылатын сұрақтар тізбесі:
▪ Металлдар деген не?
▪ Электр болаттың бір – бірінен айырмашылығын ата.
▪ Түсті металлдар туралы не білесіңдер?
Электр желі ( пәтердегі ) көпшілік тұрғын үйлерде сенекке орналасқан бөлу қалқанынан таратылады. Қалқандағы жалпы ажыратқыдан пәтерге 2 не 3 сым тартылады. Олардың бірі төбедегі жарық көзін, екіншісі штепсельдік розетканы, ал үшіншісі электр плиталарын (кейбір үйлерде) токпен қоректендіреді. Әр желінің автоматты айырғысы не балқымалы токқағары болады; желінің бірі қысқаша тұйықталғанда қажетті токқағар іске қосылады да үй басқа сау торапқа (мысалы, штепсельдік розетка желісі) қосылатын жарықтандырғыштан қуат алады. Электр желісінің екі сымының біреуінде (фазалық сым деп аталады) кернеу болағындықтан, осы сым мен екінші (нөлдіқ) сымпың арасында қауіпті 220 В не 127 В кернеу (Электр кернеу мақалаеын қараңыз) пайда болады. Дәл осындай кернеу фазалық сым және жермен электрлік контактіде болатын (мысалы, су құбыры), электр топын жақсы өткізетін кез келген заттық арасында да кездеседі. Сондықтан, электр желісінің изоляцияланбаған тұсына шам патронының не айырғының конт актілеріне қол тигізуге болмайды, ондай жағдайда ток соғуы мүмкін. Ол адам өміріне өте қауіпті. Пәтердегі электр желісімен жұмыс кезінде міндетті түрде қауіпсіздік шараларын сақтаған жөн; автоматты айырғыш не тығынды токқағардың дұрыстығын , сондай-ақ электр сымдарының изоляңиясын қадағалан отыру керек. Изоляциялы бүлдіріп алмас үшін электр сымын шегеге, металл не ағаш бұйымға ілуге, сымды ширатыл бұрауға, сым мен электр шнурын қыздыруға не су құбырына жақын тартуға, қосу шнурын жұлқи суыруға, жалаңаш сымды желіге қосу атасы ретінде пайдалануға, сондай-ақ ашық электр желісін сырлауға не әктеуге болмайды. Дымқыл үйде және электр тоғын жақсы өткізетін жер, кірпіш, бетон еденді ғимараттарда, мыс., жертөледе, гаражда, ваннада, әжетханада, электр желісіне сақ болған жөн. Мұндай жерлерде ажыратқы мен розетканы орнатуға, тасымалдан атын ламнаны, қорғауыш арматурасы жоқ парақтарды пайдалануға болмайды. Электр топы на түсіп қалмау үшін жасырын электр желісі бар үйлерде қабырға тесу жұмыстарын алдын ала тұрғын үй пайдалану мекемесімен келісіл жүргізу қажет. Электр желісіндегі жиі кездесетін ақау (жабық және ашық электр желілерінде) көбінесе, фазалық және нөлдік сымдар арасында қысқаша тұйықталуы фазалық сымпың жермен тұйықталуы, жалғастыру конт актісінің нашар болуы, сымпың үзілуі салдарынан болады. Токқағарлар фазалық және нөлдік сымдардың немесе фазалық сым мен жерге қосылған зат арасында қысқаша тұйықталу болғанда ғана балқиды (не ажыратылады). Әдетте, қысқаша тұйықталу аспапты электр желісіне қосқан кезде болады. Сондықтан ақаулы аспайтын өзінен іздестіру керек. Электр аспаптары қоректендіру кернеуінің жетімсіз болуы (мысалы, лампаның көмескі, әлсіз жануы) ажыратқының, патронның, розетканың т. б. контактісінің нашар болуы, сымдардың дұрыс қосылмауы салдарынан болады. Электр желідегі қойт актінің тиянақты болмауынан электр аспаптары біркелкі жұмыс істемейді. Бұл жағдайда электр аспабын дұрыс розеткаға қосып тексеру қажет. Желідегі сымның үзілген тұсын оңай табуға болады. Электр желідегі ақаулы дұрыстау алдында бөлу қалқанындағы ажыратқымен кернеулі бөліп, не бүлінген электр желісінің токқағар сылақ астына сым тартуға поливинилхлорид изоляциялы мыс не алюминий сымдары пайдаланылады. Металл құбыр ішіне резеңке изоляциялы шірімейтін құрам сіңдіріліп мақта орауышпен оралған мыс не алюминий сымда рды тартады. Электр желісі үшін пайда ланылатын резеңке изоляциялық болат сым не түтікшелі қабықшаға оралған мыс сым механикалық әсерге төзімді болады