Қарағанды облысы
Қарқаралы ауданы
Бүркітті ауылындағы
№ 20 орта мектептің
тарих пәні мұғалімі
Муканова Қорлан
Орта мектеп оқушыларына арналған «Абыралы көтерілісі» курсы
Түсінік хат
Кешегі кеңес дәуірінде тарихымыздың көп бөлігіне дұрысты, орында баға бере алмай, зерттей алмай жабық күйінде қалдырдық. Сондай бұрмалаушылыққа ұшыраған тарихымыздың бір парағы Кеңес елінің кезекті науқанының бірі –ұжымдастыру саясаты.Тәуелсіздік алғалы, елбасының салиқалы саясаты арқасыныда Отан тарихын зор көлемде зерттеуге,насихаттауға мүмкіндік туды.Тарихқа адалдық керек екенін уақыт өзі дәлелдеді.
Сондықтан, халқымыз қасірет шеккен тарихи кезеңдерге, шындығы ашылмай келген зобалаң жылдар шындығын ашу, олардың істерін кейінгі ұрпаққа жеткізу тарих еншісіне берілген.
«Өмір- кіндік қан тамған жерден басталады» десек, тарихты туған жердің тарихын жете меңгеру, қасиетін ұғу, өткен жолын, мехнатын, тар жол тайғақ кешулерін көз алдынан өткізіп, жанымен сезгенде ғана өзі басып жүрген топырақтың өадір-қасиетін түсінеді. Сондай бір өз орнын ала алмай зерттеуді қажет ететін маңызды оқиға «Абыралы көтерілісі» тарихы. Тарихты жоқ ете алмайсың, туған жер тарихы- кешегінің бүгінге қалдырған, бүгіннің ертеңге енші болар жылнамасы. Ендеше курсты оқытуда , тақырып туралы тарихи дайын кітаптың жоқ екенін ескеріп, оқушылардың өзіндік ғылыми негізді ізденістері мен шығармашылығына негіздеуді жөн көрдім.Қазақстан тарихы пәнін оқытуда өлке тарихымен сабақтастыра байланыстырып оқыту әдісі-тарихи білімді бекітуде ерекше рөл атқарады,өз өлкеміздегі көтеріліс туралы мол мұраны пайдаланып оқушыларды өз өлкесінің тарихын толығырақ меңгеруіне мүмкіндік жасау.
Арнайы курстың бағдарламасын жасауда Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың ұлттық тарихты оқып үйрену қажеттігі туралы айтқан құнды пікірлерін,Қазақстан Республикасының мемлекеттік білім стандарты мен
« Білім туралы» Заң, сондай-ақ білім беруге қатысты басқа да мемлекеттік құжаттардың талап тілектері ескерілді.Курстың жалпы көлемі 17 сағатқа арналған

Мақсаты:
«Абыралы көтерілісінің» Қазақ тарихында алатын орнын анықтауға,ата-бабаларымыздың ерлік,елдік дәстүрін ұрпақ санасына сіңіре білуін,өз өңірінің тарихын жете түсінуіне және өздік баға беруге үйрету. Шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу,қосымша деректерді пайдалана отырып рефераттар ,ғылыми мақалалар жазуға үйрету,жоба қорғауға дайындау.Жергілікті жер деректерін тиімді пайдалап,оқушылардың көтеріліс туралы толық түсініп,осы көтерілістің рөлін ғылымыи жолмен түсіне білуіне мүмкіндік жасау.

Міндеттері:
• Өлке тарихы туралы қосымша жаңа мағұлыматтар беру және тереңдете мегеру үшін зерттеуге баулу;
• Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту,қосымша деректерді пайдалану арқылы ой-өрісін дамыту;
• Оқушылардың білімге деген құштарлығын арттыру;
• Материалды зерттеу барысында оқушылардың байқағыштық, ізденушілік, тапқырлық қасиеттерін ашу;
• Оқушылардың бойындағы азаматтық қасиеттерін жетілдре түсу,олардың патриоттық сезімдерін ояту;
• Ата,әке және бала диалогын жүргізу арқылы отбасында ынтымақты байланыс орнату;
• Көтеріліске және ондағы оқиғаларға,жеке адамдардың қызметіне,істеріне баға беруге дағдылау және оқиғаны нақтылау қабілеттері ашуға үйрету;
• Дәптермен жұмыс жасауға, «түртіп алу» әдісін меңгеруге жағыдай жасау,үйрету;
• Оқушылар бойындағы қызығушылығы мен белсенділігін арттыру;
• «Абыралы көтерілісі-менің көзіммен қарағанда» тақырыбында жоба жазғызып,қорғату;

Күтілетін нәтиже:
Мектепте «Абыралы көтерілісі» арнайы курсын оқыту оқушылардың төменлегідей нәтижеге жетуіне мүмкіндік жасайды:
• Кеңес заманының жүргізілген Ұжымдастыру саясатының Қазақ халқына жасаған зұлымдығы туралы қосымша мағлұматтар алады.
• Кеңес өкіметінің саясатынан қорықпай ашық қарсылық жасағандардың өз халқының алдындағы қызметін абыроймен атқарғанын біледі;
• Көтеріліс туралы білімдері мен білігі тереңдейді;
• Тарихи дерек көздерімен жұмыс жүргізуге дағдыланады және алған білімдерін,зерттеу нәтижесін нақтылауға үйренеді;
• Түсініктерге анықтама беруге, оқиғаны жүйелеуге,сараптама жасауға қабілеттері артады;
• Ғылыми жұмыс жасауға икемділіктері қалыптасады;
• «Абыралы көтерілісін» зерттеуге өз үлестерін қосады;
• Мамандық таңдауда бағыт-бағдар алады.

№ Тақырыптың аттары Сағат саны
1 «Абыралы көтерілісі» курсының мақсаты мен міндеттері 1
2 Кеңес өкіметінің ұжымдастыру саясаты және оның өрескел қателіктері
1
3 Абыралы көтерілісінің шығу себебі 1
4-5 Абыралы көтерілісін қамтыған аймақ және қатысқан ауылдар 2
6-7 Көтерілістің түрліше атаулары және көтеріліске қатысқан рулар 2
8-9 Көтеріліске қатысушылар 2
10 Көтеріліс басшысы Ысқақ Кемпірбаев және штаб жұмысы 1
11 Көтерілістен кейінгі өңірдің демографиялық жағдай 1
12 Кеңес үкіметінің көтерілісшілерді жазалау шаралары
1
13 Көтерілістің тарихи маңызы және қазақ тарихындағы орны 1
14-15 «Абыралы көтерілісін» зерттеушілер 2
16-17 Шығармашылық жоба қорғау 2

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1.Нәубет.Алматы «Жалын» баспасы,1990ж.
2. М.Қ.Қозыбаев, Қ.С.Алдажұманов,Ж.Б.Әбілқожин.Қазақстандағы күштеп коллективтендіру:қорлық пен зорлық.Алматы,1992ж.
3 Абыралы-Сарыарқаның кіндігі.Болатбек Нәсенов
4. Абыралы көтерілісі.Болатбек Нәсенов.Алматы- Новосибрск,2005ж
5.Т.Омарбеков
6.Медеу Сәрсекеев.Айшықты мезетте.Деректті баллада.Шығармалар жинағы
ІІ кітап,Астана:Фолиант,2014жыл,114-135беттер.
7 «Абыралы көтерілісі» Астана.Ваq.kz.
8. Абыралы көтерілісі- Алашордалықтар дем берген көтеріліс пе? .Ардақ Беркімбай «Алаш» тарихи-зерттеу орталығы
9. «Абыралы ақтаңдақтары», Егеменді Қазақстан газеті,2011ж.,24 тамыз.
10.Сәтжан Қасымжанұлы, «Семей таңы» газеті
11. Муканова К. Абыралы көтерілісі, мақала,2015ж.
Соңғы жарияланған материалдар тізімі

"Абыралы көтерілісі" тақырыбына арналған мақала 1836-1838 жылдардағы Ішкі ( Бөкей) Ордадағы шаруалар көтерілісі 1836-1838 жылдардағы Бөкей Ордасындағы шаруалар көтерілісі Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық көтерілісі Отызыншы жылдардағы қоғамдық саяси өмір ХІХ ғ. І жартысы ұлт- азаттық көтерілістер Қолданбалы курс тақырыбы: Өлкетану Сырым Датұлы басқарған Кіші жүз қазақтарының 1783-1797 жж. көтерілісі XX ғасырдың 20-80 жылдарындағы наразылықтар, көтерілістер, қозғалыстар. «1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс»

Бөлім: Статьи / Ұстаздарға | Көрсетілім: 2014 | Қосты: NA | Ілмек сөздер: