1. Білімділік мақсаты: оқушыларда электр зарядтарының өзара әсерлесуі, нүктелік  заряд ұғымдарын   қалыптастыру; Кулон заңының физикалық мағынасын түсіндіру; Кулон заңының формуласын қолданып қарапайым есептер шығару;

2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.

3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сабақтың түрі:жаңа білімді қалыптастыру, жалпылау

Сабақтың әдіс-тәсілдері:  Әңгіме, лекция, дискуссия, кітаппен жұмыс.

Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер, слайдтар

Сабақтың барысы:

І.  Ұйымдастыру кезеңі:  

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ.  Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.Рефлексия арқылы

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

ІІІ. Білімді жан-жақты тексеру./ ІV.  Жаңа материалды қабылдауға әзірлік, мақсат қою.  

1) Электр заряды, электр зарядының екі тегі.

2) Зарядталған денелер өзара калай әсерлеседі?

3) Электр зарядтарының сақталу заңы қалай тұжырымдалады?

4) Атомның құрылысы қандай?

5) Элементар электр заряды дегеніміз не?

V. Жаңа материалды меңгерту:

Сабақтағы негізгі материал.

Кулон заңының ашылуы жэне оның қыскаша өмірбаяны. Кулон заңы электростатиканың негізгі заңы. Нүктелік заряд ұғымы. Кулон тәжірибесі: пропорциональдық коэффициенггі енгізе отырып, Кулон заңының формуласын аламыз,    Мұндағы к -пропорционалдық коэффициент   Кулон заңын есте сақтауға ыңғайлы болу үшін, мына сөйлем бойынша қалыптастыру Фатима апай қаладан екі  күрке тауықты квадрат базардан сатып алды деп. Фатмима –F,қаладан-k,екі күрке тауық-q1,q2,квадрат базардан-r2 

Электрленудi түсiндiру. Зарядтың сақталу заңы. Электронның және атом құрылысының ашылуы көптеген электрлiк құбылыстарды түсiндiруге мүмкiндiк бердi.

1. Үйкелу кезiнде денелер қалайэлектрленедi? Бейтарапбөлшектерден (атомдар мен молекулалардан) тұратынденелердiңқалыптыжағдайда заряды жоқ. Үйкелiспроцесiндеөзатомдарынаншығыпкеткенэлектрондарбiрденеденекiншiсiнеөтеалады. Осы кездегiэлектрондардыңжолыатомдар ара қашықтықтығыменшамалас. Бiрақденелердiажыратқансоңоларзарядталыпқалады: өзэлектрондарыныңбiрбөлiгiнбергенденеоң, ал солэлектрондардыалғанденетерiсзарядталады.

Сонымен, денелерэлектрондарынжоғалтқандажәнеэлектрондаралғандаэлектрленедi, демек, электрзарядыналады. Бұлкездежаңаэлектрзарядтарығайыптанпайдаболмайды. Тек электрленушiденелерарасындабұрыннан бар зарядтарекiденегебөлiнедi: бiрденеденекiншiсiнетерiсзарядтарөтедi. (Кейдеэлектрленуиондардыңорынауыстыруынабайланысты.)

2. Нелiктенметалдарданэлектр заряды өтедi, алдиэлектриктерденөтпейдi? Диэлектриктердеэлектрондарөзатомдарыныңядроларыменмықтырақбайланысқандықтанденеiшiндееркiнқозғалмайды. Металдардаэлектрондарядроларменәлсiзбайланысқан. Сондықтанолардыңбiразбөлiгiөзатомдарынанбөлiнiпдененiңiшiндееркiнқозғалабастайды (мұндайэлектрондар – еркiнэлектрондардепаталады). Осы электрондарөткiзгiште заряд тасымалдайды.

Зарядтардыңбөлiнуiкез-келгенденелердiүйкегенкездебайқалады. Тек қанадиэлектриктеремес, сондай-ақ металл өткiзгiштерде де үйкеліскезіндезарядтардыңбөлiнуiнбайқаймыз. Ондатәжiрибелерденелiктен янтарь, шыны, эбонит сияқтыдиэлектриктерқолданылады? Себебi, тек қанаосындайзаттардазарядтарпайдаболғанжерiндеқалыпқояды. Диэлектрик iшiндезарядтарорынауыстыраалмайды. Егерметалдытерiгенемесеқағазғаүйкепэлектрлесек, ондапайдаболған заряд солсәттезатарқылықозғалыптәжiрибежасаушыныңқолыарқылыденесiнетарайды. Егер осы металл дененiоқшаулағыштұтқасынанұстаса, ондапайдаболған заряд металл бойындақалыпқояды. (Зарядтардыңорынауыстыруы бос электрондардыңөзаратебiлуiнебайланысты.)

3. Электрлеукезiндеденелердiңтолық заряды өзгереме? Тәжiрибежүргiзейiк. Электрометрдiң металл өзегiне металл диск орнатып, оныңүстiнежұқакенеп мата жабамыз, ал оныңүстiне диэлектрик тұтқасы бар екiншi диск қоямыз. Жоғарғыдискнiоқшаулағышқабатқаайналдыраүйкепалыпқояйық. Сонда бiз электрометр стрелкасыныңауытқығанынкөремiз. Бұлкенеп пен үйкелгендискiдеэлектрзарядыныңпайдаболғанынкөрсетедi (12, а-сурет). 

Тәжiрибенiжалғастырайық. Ендiалыпқойғандискiнiекiншi электрометр өзегiнетигiзейiк. Бұлэлектрометрдiңстрелкасы да тура сондайбұрышқаауытқиды (бiрiншi электрометр сияқты) (12, б-сурет). Бұданэлектрлеукезiндеекiдискiдемодулiжағынанбiрдей заряд алғанынкөрсетедi. Осы зарядтардыңтаңбасытуралы не айтуғаболады? Осы сұраққажауап беру үшiнтәжiрибенiекiэлектрометрдi металл өткiзгiшпенжалғапаяқтайық. Бiзекiқұралдың да стрелкаларытөментүскенiнкөремiз. Зарядтардыңбейтараптануы, олардың модуль жағынантең, ал таңбаларықарама-қарсыболғанынкөрсетедi (сондықтанолардыңқосындысынөлгетең).  Осы және басқа да тәжiрибелер, электрлеу кезiнде денелердiң заряды сақталатынын, яғни толық заряд электрленуге дейiн нөлге тең болса, одан кейiн де нөлге тең болады.

VІ.  Оқытылып отырған  оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.

1) §31, 14-жатгығу (1-3) сұрақтарына жауап беру.2) Есептер шығару.

№1(Р68І). Бір-бірінен 10 см қашыктыкта орналасқан кішкентай екі шардың бірдей теріс зарядтары бар және олар 0,23  мН күшпен өзара әсерлеседі. Әр шардағы "артық" электрондардың санын табындар. Шешуі: шарлардың зарядтары бірдей болғандықтан, q1=q2=qдесек, Кулон заңын былай жазуға болады,  Осыдан,  Ал,   денедегі   жалпы зарядтың   шамасы   q=Nе   формуласы   бойынша анықгалатын болғандықтан, N=q/e өрнегі аркылы есептеп табамыз.

VІІ.  Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу. «Сөйлемді  аяқта» ойынымен бекіту 

VIІI.Бағалау. Үй тапсырмасын беру: §31, 14-жаттығу (4-8).

 

Үй тапсырмасын сұрайтын сұрақтар:    «Рефлексия»

1. Барлық денелер қандай бөліктен тұрады?

2. Атомның құрылысын ата?

3. Неліктен кәдімгі жағдайда дененің  заряды болмайды?

4. Атом үлкен бе, әлде молекула үлкен бе?

5. Электрон туралы мәлімет айт.

6. Егер дене электронды қосып алса не байқалады

7. Денелер қай кезде электрленеді?

8. Егер дене электронын жоғалтса онда не байқалады?

9. Ядроның құрамын ата.

10. Протонның массасы  электронның массасынан неше есе үлкен?

11. Атомның планетарлық моделін кім ұсынды?

12. Атомның өлшемі метрмен?          10-10м

13. Нейтрон деген қандай бөлшек?

14. Ядроның өлшемі атомның өлшемінен неше есе кіші,  атомның негізгі массасы неннің масссасы?

15. Элементар электр зарядының шамасы нешеге тең?

16. Сутек молекуласынан электронның масссасы неше есе кіші?  3700есе

17. Р. Милликен қай елдің ғалымы?

18. Электр заряды қандай шама?      Физикалық

19. Өткізгіштер деп нені айтамыз?

20. Электроскоп деген не және оның құрамы.

21. Аттас зарядтардың әрекеті не?

22. Янтарь сөзі нені білдіреді?

23. Зарядталған электроскопты пайдаланып дененнің зарядты өткізетіні қалай білеміз?

24. Атом неліктен заряд жағынан бейтарап?