Қысқаша жұрнақтар мен жалғаулар анықтамалығы

-А-
-а1 Көсемше (етістікке жалғанса)жұрнағы айт-а-мын
-а2, Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ Мұқ-а
-а3 Барыс септік жалғауы (зат есімге жалғанса) тойым-а
-а4 Есімдерден  етістік  жасайтын жұрнақ сан-а
-ар1 -//- жас-ар
-ай1 -//- мол-ай
-ай2 Еліктеу сөзден етістік тудыратын жұрнақ жалп-ай
-айын Бұйрық  рай жұрнағы,жекеше түрі бар-айын
-айық -//-,көпше түрі бар-айық
-ақ1 Етістіктен зат есім тудыратын жұрнақ қон-ақ
-ақ2 Етістіктен сын есім тудыратын жұрнақ Қор(ы)қ-ақ(ы түсіп қалады)
-аған -//- Қа(п)б-аған (кейінді ықпал)
-аң Сын есімнің шырайын жасайтын жұрнақ боз-аң
-ар2 Есімшенің жұрнағы бар-ар
-атын -//- бар-атын
-ау Жинақтық сан есім жұрнағы алт(ы) –ау ы түсіп қалады
-аң, Туынды еліктеуіш жұрнағы томп-аң
                -Б-
-быз,-біз Жіктік жалғауы, көпше түрі келген-біз
-бын,-бін -//-, жекеше түрі
-бақ,-бек Есімшенің жұрнағы қон-бақ
-бен,бенен Көмектес септігінің жалғауы сіз-бен
-ба,-бе1 Етістіктің болымсыз түрі жұрнағы жаз-ба
көрін-бе
-бе2 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ сүз-бе
-бақ,-бек -//- жұм-бақ
-ба,-бе3 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ қыз-ба, бөс-пе
                 -Г-
-ген Есімше(бұр. өткен шақ)жұрнағы кел-ген
-ге Барыс септік жалғауы үй-ге
-гер1 Есімдерден зат есім тудыратын жұрнақ сауда-гер
-гі1, -гіш, Етістіктен зат есім тудыратын жұрнақ сүз-гі, іл-гіш
-гек, -//- іл-гек
-гі2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ күз-гі
-гі3, -гей Қалау райдың жұрнағы кел-гі-сі
-гі4 Етістіктен сын есім  жасайтын жұрнақ күлдір-гі
-гіш - біл-гіш
-гір - біл-гір
-гілікті Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ жер-гілікті
-гер2 Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ тең-гер
-гіле Етістіктен етістік тудыратын жұрнақ кер-гіле
-гіз Өзгелік етіс жұрнағы әкел-гіз
-гелі Көсемше жұрнағы кел-гелі
-гөй Зат есімнен сын есім тудыратын жұрнақ ақыл-гөй
                  -Ғ-
-ға Барыс септігінің жалғауы тау-ға
-ған Есімшенің жұрнағы оқы-ған
-ғар Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ оң-ғар
-ғалы Көсемше жұрнағы бар-ғалы
-ғыз Өзгелік етіс жұрнағы ал-ғыз
-ғы1 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ бұр-ғы
-ғы2,-ғай Қалау рай жұрнағы бар-ғы-м, бар-ғай-сың
-ғы3 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ жаз-ғы
-ғыш Салыстырмалы шырай жұрнағы сар-ғыш
-ғыш1
Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ сыз-ғыш
-ғыш2 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ жаз-ғыш
-ғақ -//- тай-ғақ
-ғыр1 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ тұр-ғылықты
-ғылтым Салыстырмалы шырай жұрнағы боз-ғылтым
-ғылт -//- сұр-ғылт
-ғыл -//- боз-ғыл
-ғыла Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ бұр-ғыла
-Д-
-дар1,- дер Көптік жалғау адам-дар
-дар2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ білім-дар
-да1,-де1 Жатыс септік жалғауы жер-де
-да2,-де Еліктеу сөзден етістік тудыратын жұрнақ ербең-де
-да3,-де Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ тұз-да
-дат,-дет -//- ән-дет
-дан1,-ден Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ көңіл-ден
-дан1,-ден Шығыс септік жалғауы ауыл-дан
-дан1,-ден Топтау сан есімінің жұрнағы жүз-ден
-дай,-дей Үстеу жасайтын жұрнақ жаз-дай
-дай1,-дей1 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ таудай
-дай2,-дей2 Болжалдық сан есім жұрнағы 40-30-дай
-дап,-деп -//- он-дап
-дың,-дің Ілік септігінің жалғауы ел-дің
-дыр,-дір Өзгелік етіс жұрнағы оз-дыр
-ды1,-ді1 Табыс септігінің жалғауы (зат есімге жалғанса) ел-ді
-ды1,-ді2 Жедел өткен шақ/ етістікке тікелей жалғанса/ жұрнағы кел-ді
-ды1,-ді3 Жіктік жалғауы /көсемше арқылы жасалса/ кел-е-ді
-ды1,-ді4 Есімдерден сын есім тудыратын жұрнақ құм-ды жер
-дық1,-дік1 -//- күз-дік
-дық2,-дік2 Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ. бел-дік
-дас,-дес1 -//- жол-дас
-дас,-дес2 Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ ұйым-дас
-дау,-деу Сын есім  шырайын жасайтын жұрнақ үлкен-деу
-дау1 ,-деу1 Үстеу жасайтын жұрнақ тез-деу
-даған Болжалдық сан есім жұрнағы мың-даған
-деген Болжалдық сан есім жұрнағы жүз-деген
-дайын Үстеу жасайтын жұрнақ тоты-дайын
-дікі Меншіктік мәнді білдіреді біз-дікі
-дақ Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ қуыр-дақ
-Е-
-е1 Көсемше (етістікке жалғанса) жұрнағы кел-е-ді
-е2 Барыс септік (зат есімге жалғанса)жалғауы төрім-е
-е3 Зат есімнен етістік тудыратын  жұрнақ сын-а, өрт-е
-еке1,-ек1 Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ Әб-еке
-ейін Бұйрық рай жұрнағы,жекеше кел-ейін
-ейік Бұйрық  рай, 1ж. көпше кел-ейік
-еген Етістіктен есім тудыратын жұрнақ сүз-еген
-ер1 Есімшенің жұрнағы кел-ер
-ер2 Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ кө(к)г-ер
-етін Есімше жұрнағы көр-етін
-еу Жинақтық сан есім жұрнағы 
бес-еу
-ең Еліктеу сөз жасайтын жұрнақ елп-ең
-Ж-
-жан Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ Абай-жан
-И-
-й1 Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ апа-й
-й2 Көсемше(етістікке жалғанса) жұрнағы сөйле-й
-и3 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ тарих-и
-и5 Еліктеуден етістік жасайтын жұрнақ қылт-и
-йтын Есімшенің жұрнағы сұрайтын
-йтін -//- сөйле-йтін
-йын,-йін Бұйрық рай жұрнағы,1- жақ, жекеше ойна-йын
-йық,-йік -//- ,1- жақ, көпше ойна-йық
                         -К-
-ке Барыс септігінің жалғауы ет-ке
-кен Есімше жұрнағы күт-кен
-кі,-кей Қалау райдың жұрнағы кет-кі-сі
-кі1,-кіш Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ кес-кі, кес-кіш
-кі2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ іш-кі(бөлме)
-кір Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ
өт-кір
-кілікті -//- жет-кілікті
-к1 Жіктік жалғау жеткіз-се-к
-к2 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ күре-к
-кер1 Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ ес-кер
-кер2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ табыс-кер
-кер3 Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ талап-кер
-келі Көсемше жұрнағы кет-келі
-кіле Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ кес-кіле
-кек Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ керіс-кек
-кіз Өзгелік етіс жұрнағы   сеп- кіз
                   -Қ-
-қыз Өзгелік етіс жұрнағы айт-қыз
-қа Барыс септік жалғауы шаш-қа
-қан Есімше жұрнағы айт-қан 
-қалы Көсемше жұрнағы айт-қалы
-қар
Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ
бас-қар

-қай Сын есім шырайын жасайтын жұрнақ қоңыр-қай
-қыр Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ ұш-қыр
-қақ -//- ұрыс-қақ 
-қ1 Жіктік жалғауы бар-са- қ
-қ2 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ ақса-қ
-қ3 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ тара-қ
-қы1 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ жина- қы,шап-қы
-қы2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ қыс-қы 
-қы3 Қалау рай жұрнағы айт-қы-сы 
-қын,-қыш Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ қаш-қын, ұш-қыш
-қыш1 Етістіктен сын есім  жасайтын жұрнақ айт-қыш
-қой Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ сән-қой
-қыла Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ ат-қыла 
                      -Л-
-лар,-лер Көптік жалғау бала-лар
-лап,-леп Болжалдық сан есім жұрнағы жиырма-лап
-лық1,-лік1 Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ бала-лық, екі-лік 
-лық1,-лік2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ өлке-лік
-лы1,-лі1 -//- дене-лі
-лы1,-лі2 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ жинау-лы
-лау1,-леу1 Сын есім шырайы жұрнағы шикі-леу
-лау2,-леу2 Туынды үстеу жұрнағы ілгері-леу
-лай,-лей -//- осы-лай
-л Ырықсыз етіс жұрнағы тара-л                   
-ла,-ле Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ сыр-ла 
-лан,-лен -//- ашу-лан
-лас,-лес Есімдерден сын есім жасайтын сыр-лас (дос)
-лас,-лес Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ сауда-лас
-М-
-мыз1,-міз1 Жіктік жалғау келе-міз
-м1 -//- кел-се-м
-мын1,-мін1 -//- кел-е-мін 
-мыз2,-міз Тәуелдік жалғау бала-мыз, үй-іміз
-м2 -//- бала-м
-м3 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ сөйле-м
-ман,-мен -//- орал-ман
-ма,-ме1 -//- шығар-ма
-ма,-ме2 Болымсыз етістік жұрнағы кел-ме
-ма,-ме3 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ бұра-ма,қына-ма
-мды, -мді -//- жара-мды
-малы,-мелі -//- таңда-малы, бүр-мелі
-мен,-менен Көмектес септік жалғауы баламмен , баламен
-мақ,-мек Есімше жұрнағы бар-мақ-пыз
-майынша Туынды үстеу жұрнағы бар-майыншы
-мейінше -//- кел-мейінші
-Н-
-ның,-нің Ілік септігінің жалғауы күн-нің
-ны,-ні Табыс септігінің жалғауы ана-ны
-н1 -//- ана-сы-н
-н2 Өздік етіс жұрнағы/етістікке жалғанса тара-н
-н3 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ бора-н
-н4 Ырықсыз(құрамында л дыбысы болса)етіс жұрнағы тазала-н
-на,-не Барыс септік жалғауы ел-і-не
-на,-не Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ жи-на
-нан,-нен Шығыс септік жалғауы үйім-нен
-нан,-нен Топтау сан есімі жұрнағы он-нан
-нда,-нде Жатыс септік жалғауы төрі-нде
-нды,-нді Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ құра-нды
-ншы,-нші Реттік сан есім жұрнағы жеті-нші
-нікі Меншіктік мәнді білдіретін жұрнақ се(н)-нікі
-Ң-
-ңқыра Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ шыда-ңқыра
-ңкіре -//- сөйле-ңкіре
-ңыз1,-ңіз1 Тәуелдік жалғау (зат есімге жалғанса) ана-ңыз
-ңыз2,-ңіз2 Жіктік жалғау (етістікке жалғанса) сөйле-ңіз
-ңдар, -ңдер -//-,3-жақ, анайы сөйле-ңдер
-ң1 -//-,2-жақ жеткізсе-ң
-ң2 Етістіктен еліктеу сөз жасайтын жұрнақ сыла-ң
-ң3 Тәуелдік жалғауы,2-жақ ана-ң
-П-
-п Көсемше жұрнағы биле-п
-пын,-пін Жіктік жалғау,жекеше айтып-пын
-пыз,-піз                -//-,(көпше түрі) келіп-піз
-пен,-пенен Көмектес септік жалғауы үміт-пен
-паз Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ өнер-паз
-пақ,-пек Есімше жұрнағы кет-пек
-палы,-пелі Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ ас-палы
-па,-пе1 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ бөс-пе
-па,-пе2 Болымсыз етістік жұрнағы айт-па
-па1,-пе2 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ кес-пе
-пайынша Үстеу тудыратын жұрнақ айт-пайынша
-пейінше -//- кет-пейінше
-пана Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ бас-пана
                  -Р-
-р1 Есімшенің жұрнағы оқы-р
-р2 Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ қысқа-р
-р3 Өзгелік етіс жұрнағы сөйле-р
-рақ Салыстырмалы шырай жұрнағы жақсы-рақ
-рек -//- келте-рек
                   -С-
-сың,-сың,- Жіктік жалғауы,2-жақ,жекеше түрі бара-сың
-сың-дар, -//-,көпше бара-сың-дар
 -сің-дер -//-,көпше келе-сің-дер
-сын,-сін1 Бұйрық рай жұрнағы бар-сын
-сыз,-сіз1 -//,2-жақ, сыпайы түрі бара-сыз
-сыз,-сіз2 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ ұят-сыз
-с1 Есімшенің болымсыз түрі жұрнағы барма-с
-с2 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ төбеле-с( басталды)
-с3 Ортақ етіс жұрнағы сөйле-с
-сын,-сын2 Үстеу тудыратын жұрнақ кешкі-сін
-сын,-сін3 Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ көп-сін
-сыра, -//- жалғыз-сыра
-сіре -//- жетім-сіре
-са,-се Шартты рай жұрнағы бар-са
-сы,-сі Тәуелдік жалғауы III ж (жекеше) бала-сы
-сы,-сі Жіктік жалғауы бар-ғы-сы
-сымақ Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ ақын-сымақ
                 -Т-
-тың,-тің Ілік септік жалғауы іс-тің
-тыр,тір Өзгелік етіс жұрнағы айт-тыр
-т1 -//- шақыр-т
-т2 Етістіктен зат есім тудыратын жұрнақ бөге-т
-тар,-тер Көптік жалғау дос-тар
-тан,-тен1 Шығыс септік жалғауы мектеп-тен
-тан,-тен2 Топтау сан есімінің жұрнағы алпыс-тан
-тай,-тей Есімдерден сын есім тудыратын жұрнақ сүт-тей
-тай,-тей1 Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ апа-тай
-тай,-тей2 Үстеу тудыратын жұрнақ қыс-тай
-тай,-тей3 Болжалдық сан есім жұрнағы он-онбес-тей
-таған -//- қырық-таған
-тап,-теп -//- бес-бестеп
-тау,-теу1 Салыстырмалы шырай жұрнағы алыс-тау
-тау,-теу2 Туынды үстеу жұрнағы кеш-теу
-ты,-ті1 Табыс септігінің жалғауы (зат есімге жалғанса) шарт-ты (орындады) 
-ты,-ті2 Жедел өткен (етістікке тікелей жалғанса)жұрнағы кет-ті,кетпе-ді
-ты,-ті3 Жіктік жалғауы(көсемше жұрнағы арқылы жасалса) кет-е-ді
-ты,-ті4 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ атақ-ты әнші
-тық,-тік -//- қыс-тық (киім)
-тікі Меншікті мәнді білдіретін жұрнақ Шымкент-тікі
-тайын Үстеу жасайтын жұрнақ қыс-тайын
-тал Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ сезім-тал
-тас1,-тес1 -//- сынып-тас( қыз)
-тас2,-тес2 Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ дос-тас
-та,-те1 -//- тіс-те
-та,-те2 Жатыс септік жалғауы ағаш-та
-тан,-тен Есімдерден етістік тудыратын жұрнақ тамақ-тан
                 -У-
-у1 Тұйық етістік жұрнағы Тас-у
-у2 Еліктеу сөзден зат есім тудыратын жұрнақ дүмп-у
-у3 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ көсе-у,еге-у
-улы,-улі Етістіктен сын есім жасайтын ас-улы,іл-улі
-уық,-уік -//- жыла-уық
-уыл,-уіл Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ қара-уыл
-уыш,-уіш -//- тіре-уіш
                  -Х-
-хана Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ ем-хана
                -Ш-
-ша,-ше Туынды үстеу жұрнағы бала-ша
-шы,-ші Есімдерден зат есім тудыратын жұрнақ ән-ші
-шылық -//- шаруа-шылық
-шек1 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ ерін-шек
-шақ1 -//- мақтан-шақ
-шақ2 Зат есімнің рең мәнін жасайтын жұрнақ құлын-шақ
-шек2 -//- іні-шек
-шік,-шық -//- қап-шық
-ша,-ше1 -//- жүрек-ше
-ш -//- қалқа-ш
-шаң,шең- Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ бой-шаң 
-шыл,-шіл1 -//- ұйқы-шыл
-шыл,-шіл2 Сын есімнің шырайы жұрнағы ақ-шыл
-шылтым -//- ақ-шылтым
-шілтім   -//- көк-шілтім
-шы-ші Өтіну, тілек мәнді білдіретін жұрнақ кел-ші
              -Ы-
-ымыз Тәуелдік жалғау (зат есімге жалғанса)                     бабалар-ымыз
-ым1,-ың,-ы1,
     -ыңыз1 -//- бабалар-ым, бабалар-ы бабалар-ыңыз
-ы2 Есімдерден  етістік жасайтын  жұрнақ бай-ы 
-ыңыз2 Жіктік жалғау бар-ыңыз
-ы3 Есімдерден сын есім жасайтын жұрнақ қазақ-ы (ит)
-ып Көсемше жұрнағы айт-ып
-ыңдар Жіктік жалғау,2-жақ,көпше түрі айт-ыңдар
-ым2,-ық  
-ынды1 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ қыс-ым, қаз-ық 
жу-ынды 
-ық2 Етістіктен сын есім  жасайтын жұрнақ тол-ық 
-ынды -//- жу-ынды 
-ыңқы -//- бас-ыңқы   
-ымды Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ қон-ымды 
-ыс1 Ортақ етіс жұрнағы жаз-ыс 
-ыс2 Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақ айт-ыс  
-ын1, -//- құй-ын   
-ыш1 -//- қуан-ыш   
-ыш2 Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақ Нұртай- Нұрыш
-ыра 
-ырай   Еліктеу сөзден етістік жасайтын жұрнақ былб-ыра   
баж-ырай 
-ыл1 Ырықсыз етіс жұрнағы айт-ыл-ды
-ын2 Өздік етіс жұрнағы жу-ын-дым 
-ын3 Туынды үстеу жасайтын жұрнақ жасыр-ын келу 
-ыл2 Еліктеу сөзден зат есім жасайтын жұрнақ ыр-ыл, гүр-іл 
-ыл3 Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақ шу-ыл 
-ыл4 Еліктеу сөзден зат есім жасайтын жұрнақ тарс-ыл
-ырақ Сын есімнің шырайлары жұрнағы қызыл-ырақ
-ыншы Реттік сан есім жұрнағы қыр(ы)қ-ыншы(қырқыншы) 
-ыңқыра Етістіктен етістік жасайтын жұрнақ айт-ыңқыра 
-ыр Өзгелік етіс жұрнағы ас-ыр
-ың1 Еліктеу сөз тудыратын жұрнақ жылт-ың 
-ың2 Еліктеу сөзден зат есім тудыратын жұрнақ ыз-ың
-ыт Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ   су-ыт
                       -І-
-і   Тәуелдік жалғауы (зат есімге үй-і  
-ім1, ің жалғанса) үй-ім, үй-ің  
-іміз, -іңіз1 -//- үй-іміз, үй-іңіз
-іңіз2   Жіктік жалғауы (етістікке жалғанса) кел-іңіз 
-іңдер -//- кел-іңдер  
-іп Көсемше жұрнағы көр-іп 
-ік1 Есімдерден етістік жасайтын жұрнақ бір-ік
-ік 2 Етістіктен зат есім жасайтын түкір-ік  
-ім2 жұрнақтар біл-ім  
-іс1 -//- жүр-іс
-іш1 -//- сүйін-іш
-інді,-ін1 -//- үй-інді, ек-ін(егін)  
-ір1 Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ бүк-ір 
-ір2 Өзгелік етіс жұрнағы кет-ір
-ін2 Өздік етіс жұрнағы көр-ін
-ін3 Ырықсыз (құрамында –л дыбысы болса) біл-ін 
-іс2 Ортақ етіс  жұрнағы көтер-іс
-іл1 Ырықсыз етіс жұрнағы кер-іл 
-іл2 Еліктеу сөзден зат есім тудыратын жұрнақ   гүр-іл  
-інді     Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақ түй-інді( жіп) 
-іңкі -//-,жұрнақ көтер-іңкі  
-ілдір Сын есімнің шырайы жұрнағы көг-ілдір (көк+ілдір)
-ірек -//- көг-ірек (көк+ірек)
-іре 
-ірей Еліктеу сөзден етістік тудыратын жұрнақ желб-іре(желп+іре) 
шік-ірей 
-інші Реттік сан есім жұрнағы бес-інші