Сабақтың тақырыбы Сақтар

Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: Ежелгі Қазакстан аумағын мекендеген сақ тайпаларының мекендеген аймағы, өмір тіршілігі мен шаруашылығы туралы деректермен таныстыру.
• Дамытушылық: Сақтардың кәсібі және шаруашылық жағдайымен танысу, қола дәуірі тайпаларымен салыстыра отырып, ортақ белгілерін, айырмашылығын тани білуге, картамен жүмыс істеуге үйрету, ой қорыта білу қабілеттерін дамыту.
• Тәрбиелік. Сактарды ержүрек халык ретінде сипаттай отырып, сақтардың дүниежүзілік өркениетке коскан үлесін анықтау, оқушыларды отаншылдыкқа, ерлікке, батырлыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Лекция
Әдісі: баяндау, сұрақ-жауап
Пәнаралық байланыс: география, математика
Көрнекілік:
1. «Сак дәуірі» картасы.
2. Плакатқа сызылған «Сак тайпалары» кестесі.
3. Сактардың өмірі мен түрмысы бейнеленген суреттер.
4. Сактар өнер туындыларының суреті.
Сабақтпың барысы:  I. Үйымдастыру кезеңі. 
                                    II. Үй тапсырмасы.
Үйге берілген тапсырманы мұғалім сыныпты 4 нұскаға бөліп, әр нұсқаға үй тапсырмасы бойынша бір-бір тапсырманы жазбаша түрде береді.
1-нұска. Қола дәуірінің кезеңдері, кола қалай алынды? Мыстан артықшылығы қандай?
2-нұсқа. Қола дәуірінің негізгі үш ерекшелігін атап жазып шығыңдар.
3-нұсқа. «Андрон мәдениеті» деп неге аталады? Ол кезеңде Қазакстан аумағын кандай тайпалар мекендеген?
4-нұсқа. Қола дәуірінің ең ірі ескерткіштерін тізіп шығыңдар.
Окушылардың жауап парағын жинап алып, олардың есте сактау кабілетін, тарихи дәуірлердің айырмашылығы мен ортақ белгілерін таба білу дағдыларын дамыту үшін төмендегі диаграмманы сынып болып бірлесе толтырып шығады. Тақтада ілінген диаграмманы толтыруға койылатын талап: оқушылар «Тас дәуірі» және «Қола дәуірі» деген екі шеңбердің ішіне өзіндік ерекшеліктерін барынша көбірек тауып толтырып шығуы тиіс, ал ортадағы төрт бұрыштың ішіне екі дәуірге тән ортақ белгілерін жазып шығады.
ТАС                  ҚОЛА ДӘУІРІ
Осылайша өткен сабақтарды бір-бірімен байланыстыра отырып үй тапсырмасын тексеріп шығып,  жаңа тақырыпқа көшемін
Жаңа тақырыптың жоспары:
1. Сақтар - ежелгі Қазақстан тұрғындары.
2. Сақ одағына кірген тайпалар.
3. Сақтар туралы көне деректер.
4. Сақтардың материалдык және рухани медениеті.
5. Сақтардың шаруашылығы.
Сақтардың тарихын оқыту барысында   мына міндеттерді басшылыққа аламын.
     Сақ тайпалық одағының кұрылуы, географиялық, хронологиялық кеңістігі, саяси жағдайы, шаруашылығы, жер иелену ерекшеліктері туралы жүйелі баяндау қажет. Мысалы: б.з.б. I мыңжылдыкта Жетісудан жөне Түркістаннан Қара теңіз бойына, Алтай тауларынан Хорезмге дейінгі аймақты «сақ» атауына ие болған көптеген тайпалар мекендеген. Оқушыларға сақ тайпаларының жайлаған аумағын картадан көрсетемін. Бұл дәуір тарихи әдебиеттерде «ерте темір дәуірі», «ерте көшпелілер дәуірі», «сақ дәуірі» деп аталады. Сақтардың кұрамына көптеген тайпалар кірді. Олардың нақты санын айту мүмкін емес. Сақтар тарихта көптеген атаулармен белгілі болғандығын айтып, төмендегі кестенің көмегімен түсіндіріп шығамын.

Кесте№1
Деректерде Қалай атады?
Ирандықтарда Сақтар
Еуропада Скифтер
Грек деректерінде даилар, массагеттер, исседондар т.б.
Парсы деректерінде Хаомоварга, тиграхауда, парадарайа
    Сақтар туралы бізге көптеген деректер жеткен. Оны нақты мысал ретінде қосымша әдебиеттерден кызықты мәліметтер келтіре отырып,   оқушылар жаксы есте сактау үшін төмендегі сызбаны пайдаланады.
Сактар туралы
• Грек тарихшысы Геродоттың
• Грек саяхатшысы Аристейдің
• Парсының Бехистун жартасында
• Накши Рустемдегі тасқа кашалған жазуларда
• Персепольдегі таска қашалған жазуларда
• Грек авторы Фукидидтің зерттеулерінде
   Одан әрі «Сақтардың өмір салты, шаруашылығы және тұрмысы» мен «Көшпелі мал 
шаруашытылығы» такырыпшаларын  окушыларға кезек-кезек окытып, ал калған оқушыларға оның мазмұнын айтып беруді тапсырамын. Мұнда сақтардың мал шаруашылығының түрлері мен табиғи-географиялық ортаның оған әсері ашып көрсетемін Осылайша жаңа тақырыпты меңгеріп шыққаннан соң,   олардың жаңа тақырыпты қалай түсінгенін тексеру мақсатында төмендегі сұрақтарды беріп тақырыпты бекітемін.
Бекіту сұрақтары:
1. Сақтардың өмір сүрген баспанасы.
2. Сақтар өлген адамды қалай жерлеген?
3. Сактар неге табынды?
4. Сақ елінде басты Құдай не болды?
5. Сақтар ұлы аруақтарға арнап кандай малды құрбандыкка шалды?
6. Сақ заманының тұрмыстық заттары, ыдыстары мен бүйымдары қандай стильмен өрнектелді?
7. Сақтардың негізгі шаруашылығы не болды?
8. Көшпелі мал шаруашылығы Қазақстанның қай аймағында тарады?
9. Отырықшы шаруашылық Қазақстанның қай аймағында тарады?
10. Қазақстанның оңтүстік аймағында отырықшы мал шаруашылығының дамуы неліктен мүмкін болды?
Қорытынды: Скиф-сақтар Шығыс Еуропа, Батыс және Орталық Азия кеңістігіне тараған жаркын мәдениетті туғызды. Сонымен катар сақтар заманыңда әлемдік өркениетке өзіндік үлесін қоса білген жауынгер де батыр халық болғанын біз сендермен келесі сабақтарда оқып білетін боламыз.
Бағалау:
Үйге тапсырма: 16- параграфты окып, такырыптың соңындағы сұрақ-тапсырмалар бойынша дайындалып келу. «Жүмыс дәптеріндегі» 2-3 тапсырманы орындау.