Есту мүшесі және есту анализаторы

Биология 8 сынып

№36 мектеп – гимназиясының  биология пәнінің мұғалімі

Рахимова Альмира Мелисовна

Сабақтың тақырыбы: Есту мүшесі және есту анализаторы

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Адам өміріндегі есту қабілетінің мақсаты,есту анализаторының құрылысы мен қызметі,дыбыстарды қабылдау туралы білім беру.

Дамытушылығы. Оқушылардың негізгі түсініктерді бөліп, салыстыру біліктілігін дамыту,оқыту барысында өздігінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.

Тәрбиелілігі: Есту гигиенасының ережелерін үнемі сақтауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі:     Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі:    Топпен жұмыс,өзіндік жұмыс,сұрақ-жауап ,СТО,ойындар арқылы оқыту  

Көрнекілігі:  Құлақтың суреті, бейне көрсетілім,презентация,интербелсенді тақта

Пәнаралық байланыс:  валеология,медицина

Сабақтың жүру барысы:

І. Ұйымдастыру.

Амандасу, түгендеу,сабақ құралдарын тексеру Сыныпты мозайкалар арқылы топқа бөлу .   Жыл мезгілдеріне қарай топқа бөлу.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

1.Топтық тапсырмалар.

1 топ:  Мысықтың көзі түнде неге жанады?

2 топ:  «Көздің көруі  1 – ге тең» деген сөз нені білдіреді?

3 топ.  Жарық пен қараңғыда көру қалай қамтамасыз етіледі?

4 топ:  Адам жалпы неше түсті айыра алады?

 2.Терминдер кабинеті.

1.Ақ қабық

2.Тамырлы қабық

3.Тор қабық

4.Көздің қасаң қабығы

5.Аккомодация

6.Сары дақ

7.Конъюктивит

8.Қарашық

9.Соқыр дақ

10.Құташа мен таяқша

ІІІ.Жаңа тақырыпты меңгерту.

1.Есту мүшеснің маңызы.

2.Есту мүшесінің құрылысы.

3.Есту мүшеснің гигиенасы.

« Тікелей радиоэфир »

Атырау радиостанциясы.

Радио жүргізушісі:  Жақсығалиев Сафуан

Радио қонақтары  Атырау облыстық балалар ауруханасының дәрігерлері:

Айдана  Есенжанова

Тоғжан  Рахимова

Азамат Кенжебаев

Берікболат Жұмабаев

Аудиторияда -  15 тыңдарман

 Жүргізуші:  Саламатсыздар ма,радио тыңдаушылары!  «Анатомия »  бағдарламасында бүгінгі талқыланатын мәселе:  « Есту мүшесінің құрылысы мен қызметі »

1. Айдана  Есенжанова

Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстардықабылдап талдайды. Есту мүшесі дыбыстарды анықтап ажыратуға көмектеседі. Адамдармен сөз арқылы қарым-қатынас жасайды. Еңбек майданында да есту мүшесінің алатын орны ерекше. Есту мүшесі дыбыс пен тепе-теңдікті сезеді.  есту мүшесі - құлақ.

Құлақ

 Сыртқы - ортаңғы - ішкі құлақ.

1 сұрақ тыңдарманнан: Есту мүшесінің 3 бөліктен тұрса, оның әрқайсысының құрылысы бар ма?

Азамат Кенжебаев  жауап берді.

1.   Сыртқы. құлаққа құлақ  қалқаны, мен сыртқы дыбыс жолыжатады. Құлақ қалқаны  ауадағы дыбыс тербелістерін құлақтың ішіне бағыттайды. Сыртқы дыбыс жолдарының ішкі шеті жұқа, тығыз, керілген дабыл жарғағымен бітеді. Сыртқы дыбыс жолдары арқылы дыбыс толқындары дабыл жарғағына, содан соң ортаңғы құлаққа өтеді. Дабыл жарғағы сыртқы құлақты ортаңғы құлақтан бөліп тұрады.

2.   Ортаңғы. құлақ дабыл жарғағынан кейін басталады, ол самай сүйегінің ішінде орналасқан. Ортаңғы құлақтың ішінде ауа болады. Ортаңғы құлақ қуысы есту түтігі арқылы жұтқыншақпен жалғасады. Адам есінегенде, жұтынғанда есту түтігінің өзегі жұтқыншаққа ашылады, жай уақытта жабық болады.Ортаңғы құлақтың қуысында бірімен-бірі буын арқылы байланысқан 3 дыбыс сүйекшелері (балғашық, төс, үзеңгі) орналасқан. Үшеуін косқандағы салмағы шамамен 0,05 г. Сүйекшелердің сырты сілемейлі қабықшамен қапталған..

3.   Ішкі құлақтағы куыстар мен иірім өзекшелерден тұратын күрделі жүйені  шытырман (лабиринт) деп атайды. Мұндағышытырманның сыртқысы - сүйекті, ал ішкісі - жарғақты шытырман деп аталады. Шытырмандар - есту мен тепе-теңдік мүшелері. Сүйекті шытырманның ішінде жарғақты шытырман орналасады.

2 тыңдарманның сұрағы:  Біз дыбысты қалай естиміз.Есту механизмі қалай жүреді?

Тоғжан  Рахимова

Дыбыс толқынының таралу жолы: Дыбыс толқыны —» дабыл жарғағының тербелісі —» есту сүйекшелерінің тербелісі —» ұлуденедегі сұйықтықтың тербелісі —» есту рецепторының тітіркенуі —» жүйке қозу толқынының пайда болуы.

3 тыңдарманның сұрағы:  Осы құлақта жиналатын құлықтың маңызы бар ма?

Берікболат Жұмабаев

Есту мүшесінің қалыпты жұмыс істеуі алдымен тазалық сақтауға байланысты. Ол үшін құлақты сабындап жылы сумен жуып тұру керек. Әдетте, құлақтың сыртқы дыбыс жолының бездерінен құлық бөлінеді. Құлық шаң-тозаң мен зиянды микробтарды ішке өткізбей қорғаныштық қызмет аткарады. Дегенмен, құлақта құлық көбейсе, адам естімей, керең болып қалуы мүмкін. Сондықтан құлықты ауық-ауық тазалап тұрған жөн. Құлыңты тазалағанда қатты, үшкір заттарды пайдалануға болмайды. Дабыл жарғағы зақымдануы мүмкін.

 

1. Сабақты бекіту.

 

«Аукцион» танымдық ойыны.

Түрлі – түсті картоннан, қағаздан жасалған немесе әртүрлі материалдардан жасалған заттар аукционға қойылады.Кім қасиетін,белгісін көп айтса сол жеңімпаз аталады. Ал екінш кезеңінде сол заттарға жасырылған тапсырмалар орындалады.

1 кезеңі.

1 зат үзеңгі

2 зат дабыл жарғағы

3 зат сыртқы құлақ

4 зат ұлудене

5 зат сырғалық

2 кезеңі.

Тапсырмалар: «Дұрыс пікірді тап»

Егер берілген пікір дұрыс болса  «ия» деп ,қате болса «жоқ» деп жауап  беру керек.

1.Есту мүшесі самай сүйегінде орналасқан.

2.Дабыл жарғағы сырқы құлақ пен ішкі құлақтың арасында орналасқан.

3.Ішкі құлақ қуысы ауаға толы болады.

4.Ортаңғы құлақтағы есту сүйекшелері бір-біріне бірігіп кеткен.

5.Ортаңғы құлақ есту түтігі арқылы мұрын-жұтқншақпен байланысады.

 

1. Қорытындылау.

 

«Автор орындығы».

Әр оқушы орындыққа отырып өз әсерлерімен бөліседі.

VI.Оқушыларды бағалау.

VII.Үйге тапсырма. Тақырыпты оқу.

Мылтық атылғанда,жарылыс болғанда,ауызды ашу ұсынылады.Неліктен?

Сұраққа жауап іздеп келу.

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Мұрын-иіс сезу мүшесі. Тіл- дәм сезу мүшесі Биология сабағынан құзыреттілік тапсырмалар үлгісі Есту мүшесі және есту анализаторы Адамның сезім мүшелері. Құлақ-есту мүшесі. Мұрын-иіс сезу мүшесі Тепе-теңдік мүшелері: вестибула аппараты. Сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу мүшелері Есту мүшесі және оның құрылысы Есту мүшесінің құрылысы мен қызметі Сүйекті балықтардың құрылысы және тіршілік әрекеті ТЕРІ ЖӘНЕ БҰЛШЫҚ ЕТ СЕЗІМІ, ИІС СЕЗУ ЖӘНЕ ДӘМ СЕЗУ Сипап сезу, дәм сезу және иіс сезу мүшелері

Бөлім: Уроки / Биология | Көрсетілім: 12067 | Қосты: Альмира Рахимова Мелисовна | Ілмек сөздер: