Сабақтың тақырыбы: Аминдер.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға азотты органикалық қосылыстардың алғашқы өнімі ретінде аминдер туралы түсінік беру.

Дамытушылық: Молекуладағы атомдардың өзара әсерлесуін анилин мысалында тағы да қайталап, тереңдете түсуі.

Тәрбиелік: Аминдердің алынуына, электрондық құрылысына, негізделе халық шаруашылығындағы маңызына тоқталу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: Дәріс.

Пәнаралық,  сабақаралық байланыс: Физика, биология.

Сабақтың барысы.

Ұйымдастыру: Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеу. Сабаққа дайындықтарын тексеру.

Үй тапсырмасын сұрау:

1.Целлюлоза мен крахмалдың арасында қандай айырмашылықтар бар?

2. Целлюлозаның қасиеттерін айтып беріңіздер.

3. Целлюлоза қайда қолданылады?

4. Көмірсулардың адам тіршілігіндегі маңызы қандай?

III. Жаңа сабақ: Аминдер дегеніміз- аммиак (NH₃) молекуласындағы бір,екі немесе үш сутек атомдарының орнын көмірсутек радикалдары басқан өнімдер.

    Аминдер аммиак (NH₃) молекуласындағы сутек атомдарының орнын басқан радикалдарының санына қарай үш топқа бөлінеді:

Біріншілік R-NH2

Екіншілік R2                          NH                        R2

Үшіншілік R1 – N – R2                                                                                   R3

 

            CH₃ – NH₂                                         C H₃                                               СН₃ – N – CH₃

           метиламин                                                   NH

                                                                   C₂H₅                                         C₂ H₅

 

                                                          метилэтиламин                            диметилэтиламин

• NH₂ тобы – амин тобы деп аталады. Аминдерді аммиак туындысы ретінде немесе көмірсутек туындысы ретінде қарастыруға болады.

Мысалы, 

                        СН –NH₂  метиламин немесе  аминометан

 

                        СН₃ – СН – СН₃ 

                                 

                                   NH₂

                       Изопропиламин немесе 2- аминопропан

Изомериясы: Аминдерде тізбек және радикалдың орналасу изомериясы болады.

 

1.Көміртек тізбегі изомериясы.    H3C  H3C     C – NH2  H3C          H3C – CH – CH2 – CH3                                     NH2     H3C – CH2 – CH2 – CH2 – NH2

2.Амин тобының орналасуы бойынша біріншілік, екіншілік, үшіншілік деп бөлінеді.   CH3 – H2C – N – CH2 – CH3                                                 H                 CH3 – N – C2H5                   CH3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                C₄H₁₁N  

                               
 

Физикалық қасиеттері: Аминдерлің жеңіл өкілдері – газ тәрізді, аммиактың иісіндей иісі бар заттар.Суда жақсы ериді. Ал молекулалық массалары ауыр өкілдері сұйық немесе қатты күйде болады. Молекулалық массаларының артуымен бірге суда ерігіштіктері кемиді.

Химиялық қасиеттері: Көптеген химялық қасиеттері аммиакқа ұқсайды.

1. Ауада жануы:

                4CH₃ – NH₂ + 9O₂Ò4CO₂ + 10 H₂O + 2N₂

2. Суда ерігенде ерітіндісіне лакмус тамызсақ, сілтіге тән реакцияны көрсетеді. Демек, аммоний гидроксиді тәрізді орынбасқан метил аммоний гидроксиді түзілетінін көреміз.
3.  

СН₃ – N :  + Н⁺ ОН^-     ¦    СН₃ –  N – H      OH ^–

 

метиламин                            метиламмоний

                                                гидрооксиді

4. Қышқылдармен әректтесіп, тұз түзеді (бейтараптану реакциясы).

           CH₃NH₂ + HCl ¦ [CH₃NH₃]⁺ Cl ^–

    Сондықтан аминдерді органикалық негіздер деп атайды.

 

IV. Сабақты бекіту:

       Үйге тапсырма беру:

1. § 27. Аминдер. 127-128 беттер;          
2.  Аминдер деп қандай заттарды айтамыз ?

Аминдердің суда еруін және қышқылдармен әректтесуін қалай түсіндіруге болады? Мысал келтіріңіздер.         

            3. Пәнге  белсене қатысып сұрақтарға тиісті жауап бергені үшін, үй тапсырмасын дәптерге жазбаша орындап және сыныпта айтқаны үшін бағалап сынып журналына, оқушы күнделігіне қою.

 

V. Қорытындылау: Аммиак молекуласындағы сутек атомдарының орнын көмірсутек радикалдары басқан өнімдерді аминдер деп атайды. Олар: біріншілік, екіншілік, және үшіншілік болып жіктеледі.

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Азот оксидтері. Азот қышқылы. Нитраттар. Фосфор және оның қосылыстары. Азотты органикалық қосылыстар. Аминдер. Азот оксидтері. Азот қышқылы НЕГІЗДЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ, АЛЫНУЫ, ҚАСИЕТТЕРІ Аммиак, аммоний тұздары Коваленттік байланыс Периодтық заң және периодтық жүйе. Алкиндер. Алкиндердің құрылысы. Изомерлері мен атаулары Қышқылдар, олардың жіктелуі және қасиеттері

Бөлім: Уроки / Химия | Көрсетілім: 5086 | Қосты: NA | Ілмек сөздер: