М. Әуезов Қараш – Қараш оқиғасы хикаятындағы Бақтығұл бейнесі - Ашық сабақтар - Ашық сабақтар - Ашық сабақтар

Басты бет » Уроки » М. Әуезов Қараш – Қараш оқиғасы хикаятындағы Бақтығұл бейнесі

М. Әуезов Қараш – Қараш оқиғасы хикаятындағы Бақтығұл бейнесі

Тақырыбы: М. Әуезов Қараш – Қараш оқиғасы хикаятындағы Бақтығұл бейнесі

Мақсаты: 1.Шығарма мазмұнына шолу жасай отырып, кейіпкерлер іс – әрекеті арқылы Бақтығұл бейнесін жан – жақты ашу. Кейіпкерлердің өмірдегі шынайы бейнесін таныту.

2.Өзге шығармалармен байланыстыру, салыстыру, зерттеу дағдыларын қалыптастыру, іскерлігін, өз бетімен іздене білу қабілеттерін дамыту.

3.Кейіпкерлер бейнесі арқылы адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:Жинақтау, қорытындылау сабағы.

Әдіс – тәсілі:Баяндау, іздендіру, зерттеу, салыстыру, СТО технологиясы.

Пәнаралық байланыс:Тарих

Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру. Оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру, назарларын сабаққа аудару.

2. Шығармаға шолу. Композициялық құрылымы

3. Кейіпкерлер бейнесі. Топтастыру.Абайдың өлеңдерімен байланыстыру.

4. Сұрақ жауап.

5. Жазушының суреткерлік шеберлігі. "Көксерек " әңгімесімен байланыстыру.

6. Ой тастау. Бақтығұл қылмыскер ме?

7.Әріптерді сөйлетейік

8.Шығарманың тәрбиелік мәні.

9. Прототип.

10. Бекіту. Не білдік?

11. Үйге тапсырма беру.

12.Білімдерін бағалау.

Ой қозғау. Шығармаға шолу.

Шығарманың композициялық құрылымы.

1.Оқиғаның басталуы. Ауру Тектіғұл.

2. Дамуы. Бақтығұл есіндегі ауыр күндер.

3. Шиеленісуі. Тектіғұл өлімі

4. Шарықтау шегі. Боз биені ұрлау

5.Шешімі. Қуғыншылардың соққысы.

1. Оқиғаның басталуы. Бақтығұлдың Жарасбаймен жақындасуы.

2. Дамуы. Болыстың бар қызметін атқаруы немесе адал еңбекті адам

3. Шиеленісуі. Жарасбайдың Бақтығұлды ұры деп көрсетуі немесе сатқындық

4.Шарықтау шегі . Бақтығұл- қашқын

5. Шешімі. Жарасбайды өлтіру,кек алу

Повесть – хикаят (Теориялық мәлімет беру)

Хикаят - ұзақ әңгіме. Ол әлденеше әңгімеден тұрады, өмірдің түрлі көріністерін суреттейді. Сонымен хикаят кейіпкердің белгілі бір өмір кезеңін қамтиды.

Кейіпкер бейнесі

Кейіпкерлер: Сәлмен

Тектіғұл

Бақтығұл

Жарасбай

Абайдың «Қараша, желтоқсан мен сол бір – екі ай » өленімен байланыстыру.

Кедейдің өзі жүрер малды бағып,

Отыруға отын жоқ үзбей жағып.

Тоңған иін жылытып, тонын илеп,

Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып...

...Жалшы үйіне жаны ашып ас бермес бай,

Артық қайыр,артықша қызметке орай

Байда мейір,жалшыда пейіл де жоқ,

Аңдыстырған екеуін құдайым-ай!

Сұрақ: Өлең қай кейіпкердің бейнесін ашады?

Сәлмен кім? 1. Бай,болыс

2. Екі жетімнің еңбегін жеген адам

3. Екі жетімді де соққыға жыққан адам

Сәлмен

« Болыс болдым, мінеки » өлеңімен байланыстыру.

Болыс болдым мінеки,

Бар малымды шығындап.

Түйеде қом, атта май,

Қалмады елге тығындап.

Сүйтсе дағы елімді,

Ұстай алмадым мығымдап.

Күштілерім сөз айтса

Бас изеймін шыбындап.

Әлсіздің сөзін салғыртсып,

Шала ұғамын қырындап.

Сұрақ: Абайдың бұл өлеңін оқығанда шығармадағы қай кейіпкер көз алдымызға келеді?

Жарасбай кім?

1. Өз есебімен Бақтығұлды қол астына алып, паналатты

2. Бар жұмысын жасатты

3.Бақтығұлды ұрлыққа жұмсап,ұры етті.

4.Болыстыққа таласты.

5.Өз қара басын ойлап, Бақтығұлды сатып кетті.

Жарасбай

Бақтығұл бейнесі

Сұрақтар:

1. Бақтығұлдың тұрмыс жадаулығы мен көңіл қаяулығын жазушы қалай суреттейді?

2. Боз биені олжалау кезінде Бақтығұлдың қандай қасиеттерін аңғаруға болады?

3. Жарасбай Бақтығұлдың қандай қасиеттерін байқады?

4. Бақтығұлдың еңбекқорлығына, парасаттылығына, сөзге жүйрік алғыр азаматтық қасиеттеріне мысал келтір ?

5. Бақтығұлдың Жарасбайға берген сертінен оның қандай мінезді адам екенін байқауға болады?

6. Барымта, ұрлық сөз болғанда Бақтығұлды қандай сезім биледі, оның Жарасбайдан күткені сол ма еді?

7. Жарасбайдың « арсыз жотасын » көргенде Бақтығұлды қандай сезім биледі?

8. Тұтқын болуды мойындамауынан Бақтығұлдың қандай мінезін байқауға болады?

9. Жарасбайдан кек алуға қай жағдайда бекінді?

10. Жарасбайды атқаннан кейін Бақтығұлдың қуанғанынан нені аңғаруға болады?

Кейіпкер

Іс әрекеті

Портрет

Мінездеме

Бақтығұл

Жалшылық етті, інісін жерледі, елден кетті, бие ұрлады, соққы жеді, Жарасбаймен достасты, ұрлық барымта жасады,сатқындыққа ұшырады, кек алды.

Кесек балуан

денелі,иықты, кеуделі келген қалың тік қара мұртты көп сөйлемейтін жасы 36 -37- лерде

Төзімді, лепті, қырағы мерген, адал, еңбек қор, кекшіл, рухы таза, кедей

Жазушының суреткерлік шеберлігі

1. Тау ішінің аш қасырындай бұралып, Сарымсақтының қарағайында бір күн, бір түн бекініп жатты:

2. Қой торыған бөрідей енді жұтынып, қомданып алған дөңгелек денесі анда – санда маңайды болжағанда, алды– арты, жан – жағына шапшаң бұрылады.Барлық қозғалысына ұршықтай үйірілген жіті сергектік пайда болған.Кішкене қысық көздері жауынды тунді тіліп өткендей.

3.... Бақтығұл қоралы қойға шапқалы келе жатқан қасқырдың құйрығын қысып, басын төмен салып, елеусізденіп, сөлпеңдеп жүргені сияқты.

4. ... Далада жалғыз жорытқан көк бөріше бар сырын өз ішіне түйіп, тығып келген тіршілік мұны талдырған...

5. Қалың топырдан адасып шаң қуып қара үзіп, қаңғып қалғандай сезінді. Ел бір бөлек, бұл бір бөлек. Баяғы жалғыз жорытқан көк қасқырша өзімен – өзі ғана болып қалған қу жалғыздық күйін қайта көрді.

6. Бұл кезде Бақтығұл елден, жұрттан безіп шығып, тау ішінің жайын тағысы сияқтанып жүрген қашқын.

« Көксерек » шығармасымен байланыстыру.

Венн диаграммасы:

Көксерек пен Бақтығұл өмірінің ұқсас, айырмашылығын салыстыру.

Жазушының кейіпкер психологиясын суреттеудегі шеберлігі.

Ой тастау Бақтығұлқылмыскер ме?

Иә Жоқ

Әріптерді сөйлетейік.

Б – батыл да батыр.

А – аңғал, адал.

Қ – қайсар да қайратты ер.

Т – табанды, төзімді.

Ы – ызалы (жауына ызалы )

Ғ – ғаламат күш иесі.

Ұ – ұстамды.

Л – лайықты (осы барлық айтылған қасиеттерге лайықты).

Прототип – көркем шығармаға негіз болған адам.

Бақтығұл – Рысқұл Жылқыайдаров.

Тектіғұл – Молдабек Жылқыайдаров.

Жарасбай – Саймасай Үшкемпіров.

Сәлмен – Естемес

Сейіт – Тұрар Рысқұлов.

Қатша – Ізбайша Қорғанбайқызы.

Сұрақ: Тұрар Рысқұлов туралы не білеміз?

ПысықтауШығармаға берер оқушы бағасы

1. Шығарманы оқып шыққанда қандай әсер алдың?

2. Бақтығұлдың бойындағы қандай қасиеттер ұнайды? (Намысты азамат, қайратты ер, табанды адам.)

3. Осы шығарманың тәрбиелік мәні немесе біз қандай тәрбие аламыз?

Адал болу

Ұрлық іске бармау « Қараш – Қараш оқиғасы » әділ болу

Қиянат жасамау Мейірімді болу

Үйге тапсырма:

Тұрар Рысқұлов туралы газет журналдардан оқу. «Елінің қайсар ұлдары»(шығарма жазу)

Оқушылардың білімдерін бағалау.

Мұғалімнің қорытынды сөзі.

Бұл шығармадан

« Байлардың таңы атқан, кедейдің күні батқан » тар кезеңде қожасынан қысым, қиянат, қорлық, зорлық көрген сіңірі шыққан кедейлердің әділдікті, еркіндікті аңсаған, сол кездегі қазақ халқының басында болған қиын кезеңдіРысқұлдай өжет ердің іс – әрекетімен суретегенін білдік.

1905 – 1906ж Вырный түрмесінде болған Рысқұл Тұрардың оқу оқығанын, жақсы өмірге жеткізсе оқу жеткізетінің аманат етіп айтып кетеді. Тұрар әке аманатын орындап, халқын сүйіп, еліне адал қызмет етеді. Елінің қамын ойлайтын Тұрардай, қиыншылыққа мойымайтын әділ де қайратты ер Бақтығұл – Рысқұлдай елін сүйер азамат болыңдар.

Соңғы жарияланған материалдар тізімі


М.Әуезов әңгімелеріндегі синоним сөздердің қолданылу ерекшелігі

Шерхан Мұртаза «Тұтқын бала» әңгімесі

Шерхан Мұртаза «Тұтқын бала»

Әуезов, Қараш- қараш оқиғасы

Кейіпкерлерге талдау

Әуезов «Көксерек» әңгімесі

М.Әуезов «Көксерек» әңгімесі. Бекіту сабағы

Райымбек, Райымбек поэмасы

М.Әуезов «Қараш - Қараш оқиғасы» Бақтығұлдың тағдыры

Ш.Мұртаза "Тұтқын бала"