Басты бет » Уроки » Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Қазақ тілі

8- сынып

Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: Сөйлемнің бірыңғай мүшесі туралы теориялық білім беру, оны практикамен бекіту,бірыңғай мүшенің байланысу жолдары, тыныс белгілерінің қойылуы жөнінде түсінік беру.

ә) тәрбиелік: оқушылырды адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгішіккетәрбиелеу

б)дамытушылық: шығармашылық, танымдық қабілеттері мен белсенділіктерін арттыру, сөздік қорын байыту, ой еңбегімен айналысуларына жетелеу.

Сабақтың көрнекілігі : таблицалар , алма

Сабақтың әдісі: Венн кестесі, түсіндіру, талдау, сұрақ- жауап

Сабақтың түрі: жаңа мағынаны тану

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру : 1) сәлемдесу

2) оқушыларды түгендеу

3) сабаққа дайындау

ІІ. Қызығушылықты ояту. Венн кестесі

Тұрлаулы мүше

Ортақ белгі

Тұрлаусыз мүше

1.Бастауыш, баяндауыш

2. Сөйлем құрауға негіз болады

3. Өз алдына сөйлем бола алады

Екеуі де сөйлем мүшелері

1. Толықтауыш,

Пысықтауыш,

Анықтауыш

2.Өздері сөйлем бола

алмайды

ІІІ. Жаңа мағынаны түсіну

Сөйлемдегі қызметі, тұлғасы, сұрақтары бірдей және бір ғана ортақ мүшемен байланысатын сөздер бірыңғай мүшелер деп аталады.

Реніш-өкпежақсылықтыңжауы. Ата-анабаласынжан аямайбағады, өсіреді, тәрбиелейді. Абырой да, бақ та, атақ та, даңқ та бәрі осыегісте. Тау мен тастыжелбұзар. Мұраторта бойлы , бірақ толықша қарасұржігіт еді. Адамсалиқалы, сапалысөзіменкөрікті.Адамның қасиетіүш-ақнәрсе:ыстыққайрат, нұрлыақыл, жылы жүрек.

Бірыңғай мүшелер жалғаулықсыз да, жалғаулықтар арқылы да байланысады.

Үтір мынадай жағдайда қойылады.

1) Бірыңғай мүшелер өзара жалғаулықсыз байланысса арасына үтір қойылады

2) Егер жалғаулық шылаулар бірыңғай мүшенің әрқайсысымен қайталанып айтылса, үтір қойылады.

3) Егер бірақ деген қарсылықты жалғаулық шылау арқылы байланысса үтір қойылады.

Үтір мынадай жағдайда қойылмайды.

1) Бірыңғай мүшелердің арасын пен, мен, бен, және шылаулары

бір-ақ рет байланыстырса үтір қойылмайды.

2) Да, де, әрі, не немесе, яки шылаулары қайталанбаса;

Жалпылауыш сөз бірыңғай мүшелердің алдынан келсе, онда жалпылауыш сөзден кейін қос нүкте, сөйлемнің бірыңғай мүшелердің арасына үтір қойылады.

Мына ағаштар: қарағай, қайың, терек біздің жерде көбірек кездеседі.

Егер жалпылауыш сөз бірыңғай мүшелерден соң келсе, жалпылауыштың алдынан сызықша қойылады.

Қамар,Мәкен, Әлия – бәрі Шәкеннің сүйікті балалары.

ІҮ. «Таныстыру» ойыны

Әркім өзінің көршісін таныстыру керек.

Сөйлем ішінде бірыңғай мүше болуы шарт.

Ү. Оқулықпен жұмыс 63 – жаттығу. Бірыңғай мүшелерді тауып, тыныс белгісін қою.

ҮІ. «Ғажайып алма» Қиял – ғажайып түрінде мәтін құрастыру, ішінде сөйлемнің бірыңғай мүшелері болуы қажет.

ҮІІ. Ренішті сөйлем /нашар оқушымен жұмыс/

1) Қазақстан , айналуға тиіс, мөлдір сулы, жасыл, желекті, таза, ауасы, 2030 жылы елге /2030 жылы Қазақстан ауасы таза, мөлдір сулы, жасыл желекті елге айналуға тиіс./

2) Біздің ауданның елді мекендері мыналар: Орлы, Дәшін, Мақаш, Теңіз

ҮІІІ. Үйге тапсырма : 65 – жаттығу

ІХ. Бағалау

Соңғы жарияланған материалдар тізімі


Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Бірыңғай мүшелер, байланысы, тыныс белгілері

Бірыңғай мүшелерге байланысты қойылатын үтір

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер. Үтір

Сөйлем мүшелері

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер. Үтір

Бірыңғай мүшелерге байланысты қойылатын үтір. Қаратпа , қыстырма , одағай және оңашаланған айқындауыштарға байланысты қойылатын үтір.

Бірыңғай мүшелерге, қаратпа сөздерге және оңашаланған айқындауышқа байланысты қойылатын тыныс белгілер. Үтір.