МАЛАЙЗИЯ

Сабақ мақсаты:
 А) білімділік: Малайзияның мемлекеттік құрылысы, табиғат жағдайлары, ресурстары, халқы, шаруашылығы туралы білім қалыптастыру;
Ә) тәрбиелік: саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу;
Б) дамытушылық: дүниетаным, ой-өрісін, картамен жұмыс және өздік жұмыс жасау дағдыларын арттыру; 
Сабақ түрі: лекция
Құрал-жабдықтар: Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, атластар, кескін карталар

Жаңа сабақ:               МАЛАЙЗИЯ
    МАЛАЙЗИЯ (Malaysia), Малайзия Ф е д е р а ц и я с ы (Federation оІ Ма-laysia) - Оңт.-Шығ. Азиядағы мемле¬кет. Ол Оңт. Қытай теңізімен бөлінген екі бөліктен құралады. Б а т. М а лай¬з и я (Малайя) - Малакка түбегінің оңтүстігінде; 
Ш ы ғ. М а лай з и я (Саравак және Сабах) - Калимантан (Борнео) аралының солтүстігі мен солт. батысында. Ынтымақ (Британ) құрамына кіреді. 
Жері 332,8 мың км . (Бат. М.-131,8 мың км2, Саравак - ¬124,9 мың км2, Сабах - 76,1 мың км2). 
Халқы - 24,9 млн-ға жуық (2005). 
Астанасы - Куала-Лумпур қ-сы. 
Әкімш. жағынан 13 штатқа (9-ын сұлтан,  4-ін король 4 жылға тағайындайтын губернаторлар басқарады) бөлінген. 
     Мемлекеттік құрылысы. Малайзия -конституциялы монархия. Қазіргі консти¬туциясы 1957 ж. қабылданған. Оған түзету 1963 ж. акт бойынша енгізіл¬ген. Мемлекет басшысы - Билеушілер Советі 5 жылға сайлайтын Жоғарғы билеуші (оны сайлауға тек сұлтанат билеушілері ғана қатынаса алады). Жоғарғы билеуші федерация жоғары лауазым иелерін тағайындайды, пар¬ламентті шақырады және таратып жі¬бере алады, заң жобаларын бекітеді, қарулы күштердің жоғарғы бас қол¬басшысы да сол. Ол бұл праволарын үкіметтің ұсынысы бойынша ғана жү¬зеге асырып отырады. Заң шығарушы жоғары өкімет органы екі палаталы парламент-сенат пен өкілдер палатасынан құралады. Сенаттың 58 мүшесі бар. Оның 26-сы штаттардың заң шы¬ғарушы жиналыстарында сайланады, 32 мүшені премьер-министрдің ұсыны¬сы бойынша Жоғарғы билеуші тағай¬ындайды. Сенаторлар өкілдігінің мер¬зімі 6 жыл. Өкілдер палатасының 144 депутаты 5 жылдық мерзімге сайлана¬ды. 21 жасқа толған барлық азамат¬тарға сайлау правосы беріледі. Жоға¬ры атқарушы органы премьер-министр басқаратын үкімет - министрлер ка¬бинеті. Әрбір штатта өзінің конститу¬циясы, өкімет және басқару органда¬ры бар. Әрбір монархиялық штатты мұрагерлікпен тағайындалған немесе сайланып қойылатын билеуші (сұлтан, раджа), ал монархиялық емес штат¬тарды Жоғарғы билеуші 4 жылға та¬ғайындайтын губернаторлар басқа¬рады. 
Сот жүйесі федералдық сот және екі жоғары сот, округтық соттар мен магистрат соттарынан құралады. Әр¬бір штатта мұсылмандық және әдет право соттары бар. 
     Табиғаты. Малайзия экваторлық белдеу¬де орналасқан. Жағалауы аз тілімделген, көбінесе аласа, батпақты келеді.Калимантан аралын солт/шығысынан маржан рифтері қоршайды. Малайзия жерінің көпшілік бөлігін Малакка түбегі¬нің төбешіктері, аласа және орташа таулары (1000-2000 м, ең биігі - Та¬хан тауы, 2190 м) алып жатыр. Оңт.¬бат. және солт.-шығ. жағалаулар, Ма¬лакканың оңтүстігі мен Калимантан¬ның жағалаулары да - аллювиалдық ойпат. Малайзияның ең биік жері - Кина¬бану тауы (4101 м). Малакка мен Са¬равактың оңтүстігінде экваторлық, солтүстікке қарай субэкваторлық, мус¬сондық климат. Ауаның айлық орта¬ша температурасы жыл бойына азғана өз¬гереді (жазықтықтарда 250 С-тан 280 С-¬қа дейін). Жағалаулық өңірлеріне жы¬лына 2000-2500 мм, тауда 4000 мм-ге дейін, Кинабану массивінің беткейле¬рінде 5000 мм-ден астам жауын-ша¬шын түседі. Өзен торы жиі. Ұзын өзендері Калимантан аралында (Рад¬жанг, Барам, Кинабатанган). Малакка түбегінің өзендері қысқа келеді (ең ұзын Паханг өзені 320 км). Ірі өзен¬дердің саға тұсы кеме қатынасына жарамды. Жері көбінесе күлгін лате¬рит топырақты, ойпаттар аллювиал топырақты. Малайзия жерінің ¾-не жуығын мәңгі жасыл ылғалды тропиктік, көп ярусты биік діңді ағаш (пальма, панданус, бамбук, мәңгі жасыл емен, лавр, рододендрон) өскен орман алып жатыр. Жануарлары Үнді-Малайя зоо-геогр. облысына жатады. Түр-түрі өте көп: піл, мүйіз тұмсық, гималай аюы, жолбарыс, жабайы өгіз, маймылдар (орангутан, гиббон) крокодил, айдаҺар жылан кездеседі. Орман сүт қоректілерінен тупай, тиін, сусар, жартылай маймыл мекендейді. 
    Халқының этникалық құрамы күр¬делі. 54%-тен астамы малайя полине-зиялық семья тілдерінде сөйлейтін ха¬лықтар, 37%-тейі қытайлар, 8,6%-і үн-дістер. Малайялықтар бүкіл ел бойынша, әсіресе солт/бат. және шығ. бө-ліктерінде тығыз қоныстанған. Қытай¬лар мен үндістердің көбісі бат. жаға-лауда, сонымен бірге ірі қалаларда тұ¬рады. Мемл. тілі - малайя тілі, Meмле-кеттік діні-исламның сунниттік бағыты, сонымен қатар индуизм, сикхизм, буддизм, христиандық және даосизм де таралған. Ресми календары¬ григорьев календары. Табиғи өсім (жылына 3%-тей) және Үндістан, Ин-донезиядан т. б. елдерден иммиграция есебінен Малайзияның халқы тез өсуде. 1995 ¬жылғы санақ бойынша, еңбекке жа¬рамды халықтың 57,6%-ы ауыл шаруашылығында, 6,3%-ы өңдеу өнеркәсібінде істейді. Ха¬лықтың орташа тығыздығы 1км2-ге 75,5 адамнан асады. Ірі қалалары: Куала – Лумпур, Пинанг, Ипох, Джорджтаун, Петалинг-Джая, Малакка.