Қалау рай

Сабақтың тақырыбы: Қалау рай

Сабақтың мақсаты :

Білімділік: Етістіктің рай категориясын топтастыра отырып , қалау райдың жасалу жолдарын игереді.Жаттығу жұмысын орындайды

Дамытушылық : Ойлау , есте сақтау қабілеттерін дамиды , сауатты жаза біледі, ойларын еркін жеткізеді.

Тәрбиелік : Адамгершілікке тәрбиеленеді , отансүйгіштікке тәрбиеленеді

Мақсаты :Қалау райдың жасалу жолдарын үйреніп , оның ерекше рай екеніне оқушылардың көңілі аударылады.

Пәнаралық байланыс : орыс тілі , әдебиет.

Сабақтың көрнекілігі : Сызбалар. Суреттер. Тақта , бор, кітап.

Сабақтың түрі :Жаңа сабақ.

Сабақта қолданылатын әдіс –тәсілдер : СТО технологиясы

Қызығушылығын ояту : 1. Ұйымдастыру кезеңі:

А) амандасу

Ә)кезекші диалогы

2.Нені білеміз?

Шартты рай дегеніміз не?

Шартты рай қалай жасалады?

Мысал келтіріңдер.

3. Мағынаны тану .

Ой қозғау.

Етістіктің рай категориясы дегеніміз не?

Рай сөзі қандай сөздермен мәндес келеді ?.

Етістіктің рай категориясын топтайық

Ашық рай

Бұйрық

рай

Шартты рай Қалау рай

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Қалау рай.

Қалау – ниет , тілек дегенді білдіреді

Сонда қалау рай дегеніміз іс иесінің қимылды , іс- әрекетті қалауын, соған ынтасын , ниетін білдіреді , бірақ беретін мағынасы нақтылы емес және белгілі бір жолдармен жасалады.

Мысалы : Менің кітап оқығым келеді.

Сабақтан шыққан соң үйлеріңе аман жетсеңдер игі еді. .

Қалау райдың жасалу жолдары.

1. –ғы/гі ; -қы/кі жұрнақтары және тәуелдік жалғауы жалғанып , кел көмекші етістігімен тіркеседі.

Мысалы : Менің теледидар көр-гі-м келеді

Менің қалаға бар-ғы-м келеді.

2. Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары мен жіктік жалғауы жалғанып жасалады. Мысалы : Сен досыңа хат жаз-ғай-сың.

Ол ертерек кел-гей.

3. Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары жалғанып еді көмекші етістігімен тіркесіп те қолданылады.

Мысалы : Мен оны көр-гей едім.

Ол барғай еді .

4. Етістіктің шартты рай тұлғасына екен сөзі тіркесіп , қалау рай жасалады.

Мысалы: Анам қаладан кел-се екен . Мен оны жақсы біл-се-м екен .

Енді қалау райының жіктелуіне тоқталайық ( кесте арқылы түсіндіру),

Мысалдар келтіреді.

Кестеге сүйене отырып 175 –жаттығуды орындау ( тақтамен жұмыс ).

І қатар: Көргісі келеді ,

ІІ қатар : Орындағым келді.

ІІІ қатар : Жазғайсың

174- жаттығу. ( ауызша)

177- жаттығу Етістіктерді тауып , оларды рай түрлеріне қарай талдаңыздар .

Шығармашылық жұмыс :

Болар адам он бесінде бас болар ,

Болмас адам қырық бесінде жас болар

мақалдың мазмұнына байланысты , мағынасы ашылатындай шағын эссе құраңдар.

Оқыту .Тәуелсіздікке кімдердің арқасында қол жеткенін айта кету

«Ойлан , тап »

Қалау рай жасауға қатысатын көмекші етістіктерді атаңдар . Оларсыз қалау рай жасала ма?

Ойларыңды дәлелдеңдер .

Ой қорыту .

«Түртіп алу жүйесі »

Венн диаграммасы арқылы салыстыру

Шартты рай Қалау рай

Сабақты бекіту : Оқушыларды бағалау.

Үйге: «Кім болғым келеді?»тақырыбында шағын шығарма жазу .

Қорытынды :

«Біле бер қанша білсең , тағы тіле. Жетерсің мақсатыңа біле-біле ».

( Жүсіп Баласағұн)

Соңғы жарияланған материалдар тізімі


Есімшеден өткенді қайталау

Етістіктің райларын қайталау

Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

Етістікті қайталау

Етістіктің рай категориясы. Қалау рай

Қысқаша жұрнақтар мен жалғаулар анықтамалығы

Ашық рай

«Етістіктің райлары» тақырыбы бойынша

Етістіктің рай категориясы

Етістіктің райларын қайталау