Сәкен Сейфуллин өлеңдері

Пәннің аты	Сағат саны		Мерзімі
Қазақ әдебиеті.	1		16.02
Сабақтың тақырыбы	Сәкен Сейфуллин өлеңдері
Сабақтың мақсаттары	Білімдік Сәкен Сейфуллин өмірі мен шығармашылығымен, өлеңдерімен таныстыру, тақырыптық, идеялық мазмұнын ашу. Көркемдік ерекшелігіне талдау жасау                                                     .	Тәрбиелік Эстетикалық сезімге тәрбиелеу Автор көтерген идея арқылы жас ұрпақты                                                       қайырымдылыққа, жанашарлыққа, мейірімділікке                                                       тәрбиелеу, жаман әдеттен жирендіру	Дамытушылық Оқушының сөйлеу тілін дамыту. Әр оқушының ой- қиялына ерік бере отырып, өзінше                                                       ой түюге баулу, шығармашылыққа, мәнерлеп оқуға                                                  дағдыландыру, ойлау әрекеттерін қозғалысқа түсіру,                                                      ойлау дағдыларын дамыту.
Сабақтың түрі	Жаңа білімді меңгерту
Әдіс-тәсілдері	Сын тұрғысынан оқу мен жазуды дамыту стратегиялары, тест түрлері, семантикалық карта, «Алтын қақпа» ойыны
Көрнекіліктер	Кеспе қағаздар,  С. Сейфуллин портреті,  суреттер, мультимедиялық құрылғы, интерактивті тақта.
Пайдаланылған әдебиеттер	Сәкен Сейфуллин шығармалар жинағы.

Сабақтың жүру барысы:

І. Ұйымдастыру

1. Амандасу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысы
3. оқушылардың сабаққа дайындығы

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

«Жұмбақ сандар»

Бұл кім?

    Оны философ, тарихшы, ойшыл ретінде де танытатын «Үш анық», «Мұсылсандық шарты» атты туындылары, әлеуметтік-ағартушылық арнадағы «Жолсыз жаза», «Қалқаман — Мамыр», «Ләйлі — Мәжнүн» т.б. жыр жинақтары мен поэмалары басылып шыққан. (Шәкәрім)

    Ол әдебиеттің әр түрлі жанрына қалам тартқан қаламгер. Алғашқы кітабы – "Оян, қазақ!" деген атпен Петербург қаласындағы жарық  көрген өлең жинағы. Одан кейін 1913 жылы Орынборда "Азамат", ал 1915 жылы "Терме" атты өлеңдер кітаптары басылып шығады. (Міржақып)

    1913-1918 жылдары өзі ұйымдастырған "Қазақ" газетінің редакторы бола жүріп, кең ауқымды әлеуметтік істер атқарады. Газет бетінде халық өмірінің аса күрделі мәселелерін көтереді. Елді оқу-білімге, ілгері ұмтылуға шақырады. (Мағжан)

    Оның ішінде көптеген өлеңдер, "Қартқожа", "Ақбілек" романдары, "Күнікейдің жазығы" хикаяты мен "Әнші" секілді бірқатар көркем әңгімелері, "Рәбиға", "Мансапқорлар", "Қанапия мен Шәрбану", "Ел қорғаны", "Шернияз" пьесалары, "Нұр күйі" поэмасы, сондай-ақ бірсыпыра сын мақалалар мен аудармалары бар.  (Жүсіпбек)

    Ол – лирикалық өлеңдермен қатар бірнеше көркем поэмалар жазған ақын. Атап айтқанда, "Қойлыбайдың қобызы", "Батыр Баян", "Қорқыт", т.б. поэмалары ақын талантының ерекше қырын танытады. (Мағжан)

    Үш бәйтерек

Қалың қара қазаққа

Үш бәйтерек атандың.

Жаның малынып азапқа

Ұрпақ үшін сөз алдың.

Кейде күйіп, кейде мұң

Көңілге жақты қараны.

Артта мына ұрпақтың

Болдың міне ұраны.

Ақылменен терең ой

Тіпті жанға сыймаған.

Ілияс, Бейімбет, Сәкен ғой

Еліме бақыт сыйлаған.

Бізге мұра, сіздің еңбегіңіз

Бізге аңыз, сіздің көргеніңіз.

Халық жауы атанып кетсеңізде

Сақтаймыз сізді мәңгі есімізде.

    Жаңа сабақты түсіндіру.

Сейфуллин Сәкен (Садуақас, 1894-1938) - қазақтың көрнекті жазушысы, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі, мемлекет және қоғам қайраткері. Туып-өскен жері - Қарағанды облысының Шет ауданына (бұрынғы Жаңаарқа ауданына) қарасты Ортау кеңшарының Қарашілік қыстағы. Саяси репресияның құрбаны болған. Нілдідегі орыс-қазақ және Ақмоладағы бастауыш приход мектебінде (1905-1908), үш класстық қалалық училищеде (1908-1913), Омбыдағы мұғалімдер семинариясында (1913-1916) оқыған. Омбыда қазақ жастарының Бірлік қауымын, Ақмолада Жас қазақ ұйымын ашып, Тіршілік газетін шығаруды ұйымдастырған.
    Сәкеннің алғашқы өлеңдер жинағы Өткен күндер деген атпен 1914 жылы жарық көрді. Поэзиялық туындыларының ішінде Сәкеннің шығармашылық ерекшелігі мен идеялық-саяси ұстанымын бедерлі айғақтайтын туындылары – «Кел жігіттер», «Жас қазақ марсельезасы», «Жұмыскерлерге», «Жолдастар» сияқты саяси лирикалары, сондай-ақ «Советстан», «Көкшетау», «Альбатрос», «Социалистан», «Қызыл ат» поэмалары. Проза саласында «Жер қазғандар», «Айша», «Біздің тұрмыс», «Сол жылдарда», «Жемістер» поветері мен «Тар жол тайғақ кешу» мемуарлық роман жазған. «Бақыт жолында», «Қызыл сұңқарлар» драмалары өз заманының рухын танытатын елеулі шығармалар.
    Сәкен шығарған әндер халықтық дәстүрді тұғыр ете отырып, дүниеге  өзіндік даралық сипаттармен ерекшеленеді.
Сәкен қазақ маңдайына біткен біртуар дара тұлғалардың бірі. Ол өз ұлтын қалтқысыз сүйіп, халқына еңбек сіңірді.

Өлеңдерімен таныстырып, тақырыптық ерекшелігін ашу.

Ауыл байғұс мінекей

Далада

Келіншектің бесік жыры

Орман

Сағындым (Қамауда)

Сыр сандық

Сәкен әндерін тыңдау

Сәкеннің поэмалары

Лашынның әңгімесі

Көкшетау

Аққудың айрылуы

Ақсақ киік

«Сәкен және сұлу саз» кітап көрмесі.

«Сәкен мұражайы» бейне ролик

ІҮ. Бекіту

«Алтын қақпа» ойыны.

Тас қақпа сұрақтары:

1. Бұл сурет қай шығармаға сәйкес келеді? (Келіншектің бесік жыры)
2. Бұл сурет қай шығармаға сәйкес келеді?(Сағындым (Қамауда)
3. Бұл сурет қай шығармаға сәйкес келеді?(Аққудың айрылуы)

Күміс қақпа сұрақтары.

1. Баламалы тесті
   Сұрақтың жауабын «Иә» немесе «Жоқ» сөздері арқылы белгілеу.

1.  «Түрмеден қашып шыққанда» С.Сейфуллиннің туындысы?

         ия               жоқ

2.  «Қараш-қараш» С.Сейфуллиннің повесі

         ия               жоқ

 3.  «Аққудың   айрылуы» - С.Сейфуллиннің   махаббат   туралы   романтикалық    поэмасы

         ия               жоқ

4.  «Кім   жазықты?» С.Сейфуллиннің   поэмасын   белгілеңіз.

         ия               жоқ

5.  С.Сейфуллиннің  тұңғыш  өлеңдер  жинағы  «Өткен  күндер» деп аталады?

         ия               жоқ

 

2. Сәйкестендіру тесті
   Кез келген анықтаманы оқушы сызу арқылы белгілейді.

«Қызыл   ат»     С. Сейфуллин     «Жайлауда қымыз ішу»   Асау, тұлпар, аққу, экспресс   «Бандыны қуған Хамит»

3. Дұрыс жауапты таңдау тесті

1. Бір азғана жыл өтті

Мен қалада жүргелі.

Елді көріп кетемін

Екі жылда бір келіп.

А. “Сағындым”

В “Келіншектің бесік жыры”

С. “Далада”

Д “Біздің жақта”

Е “Ауыл байғұс мінекей”

2. Шалқыған біздің жақтың көлдері бар,

Ағашты биік таулы жерлері бар.

Өзен, су, көлдер жайлап, тау қыстайтын

Меймандос, берекелі елдері бар.

А. “Сағындым”

В “Келіншектің бесік жыры”

С. “Далада”

Д “Біздің жақта”

Е “Ауыл байғұс мінекей”

 3. Жүген-құрық тимеген,

Жасынан ноқта кимеген

Алты жасар асауды

Ұстап міндім далада.

А. “Сағындым”

В “Келіншектің бесік жыры”

С. “Далада”

Д “Біздің жақта”

Е “Ауыл байғұс мінекей”

 

4. Әлди-әлди, ақ бөпем,

Ақ бесікке жат бөпем!

Жылама, бөпем, жылама,

Жілік шағып берейін,

А. “Сағындым”

В “Келіншектің бесік жыры”

С. “Далада”

Д “Біздің жақта”

Е “Ауыл байғұс мінекей”

Алтын қақпа

15 қазан 1884 жылы     1905-1908   1914 жылы

Жылдар жауабын тап

Қарағанды облысының Шет ауданына (бұрынғы Жаңаарқа ауданына) қарасты Ортау кеңшарының Қарашілік қыстағында дүниеге келген.

Нілдідегі орыс-қазақ және Ақмоладағы бастауыш приход мектебінде

Қазан қаласында "Өткен күндер" атты тұңғыш өлеңдер жинағын бастырды.

 

«Қырда» өлеңің өлең құрылысына талдау жаса.

Күңіреніп қырда отырып көкірек кернеп,

Ән салдым домбыра алып ырғап, тербеп.

Аузымнан өлеңімді қағып алып,

Ызыңдап кетті жаттап асау жел кеп.

Семантикалық карта

	Эпитет	Теңеу	Мета-фора	Аллите-рация	Ассо-нанс
Маржандай тізген жырымды
Екпінді қызу өленді
Кейде тынық, Кейде сұлық,
Махаббат толып жалындай
Өрге қарай орғыса, Өр не қылмақ асауға?
Халық – тәңір бар болса
Елді көріп кетемін Екі жылда бір келіп

 Алтын сандық

Пәндер интеграциясы

Жылдар	2011	2015	2020
Сәкен Сейфуллин шығармашылығы

Ү. Қорытынды

«Сәкен – біздің ұлттық мақтанышымыз, ел үшін еңіреген ер, қайтпас қайсар күрескер. Сәкен – өлеңнен өрнек өрген ақын, қара сөздің сиқырын игерген прозашы. Сәкен – тыңдаған жанның жүрегін тербемей қоймайтын сырлы да сазды әндер шығарған талантты композитор.
Рас, Сәкен өз заманының саясатына қызмет етті, сол кездегі жаңа құрылған қоғамның болашағына сенім артты. Бірақ, ол – өз халқының болашағына деген сенімі еді. Егер ол тірі болса, бүгін, сөз жоқ, өзіне тән өткірлікпен, от пен судан қорықпайтын батырлықпен тек халық мүддесі жағында ғана тұрар еді»  Н.Ә. Назарбаев

Үйге тапсырма:

“Сәкен- лирик ақын” тақырыбында реферат жазу.

Тірек конспектісін жазу.

Бағалау

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

С.Сейфуллин "Ақсақ киік өлеңі". Наурыз Сәкен Сейфуллин Сәкен Сейфуллин "Туған ел" Сәкен Сейфуллин “Сыр сандық” өлеңі Шәкәрім өмірі мен шығармашылығы Сәкен Сейфуллин (1894-1938) Сәкен Сейфуллин «Біздің жақта» өлеңі Сәкен Сейфуллин Ақсақ киік Сәкен Сейфуллин “Ақсақ киік” Дарындылар додасы

Бөлім: Уроки / Әдебиет | Көрсетілім: 15100 | Қосты: Гаухар Ажмеденова Тасқалиқызы | Ілмек сөздер: