Алкадиендер.

Сабақтың тақырыбы: Алкадиендер.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі:Қанықпаған көмірсутектер қос байланысы бар алкадиендер туралы түсінік беру,

қасиеттері, құрылысы, алынуы. өкілдері қолданылуы туралы түсіндіру.

Дамытушылығы: Оқушылардың органикалық заттар, қанықпаған көмірсутектер туралы бімдерін одан әрі дамыту

Тәрбиелілігі: Оқушыларды ұйымшылдыққа, бірлікке, шығармашылыққа,

іздемімпаздыққа, жауапкершілікке тәрбиелей отырып пәнге , білім, ғылымға деген қызығушылығын арттыру. Тәуелсіз елдің адал азаматы болу ға потриоттық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: Ұжымдық шығармашылық сабақ.

Сабақтың әдісі: Деңгейлеп оқыту, зерттеу – жобалау технологияларының элементтері.

Сабақтың көрнекілігі: Мультимедия, слайдтар, коллекция «Каучук»

Құрал-жабдықтар: сынауықтар, стакандар, түтікті тығын, калий перманганаты, каучук, спиртшам, тұрғы, сіріңке, қысқыштар шыны таяқша.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру.

А) Оқушыларды түгелдеу

Б) Сыныптың сабақ бастауға дайындығын тексеру.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

Мұғалім өткен сабақты еске түсіре отырып, жаңа сабаққа түсу, 9-сыныпта алғашқы ұғымдарды білетін болғандықтан бұл сабақты талдап одан әрі түсіну үшін сынып оқушыларына тапсырма беріліп , жаңа сабақты оқушылардың ізденіс шығармашылық сабақ ретінде өтк ізуді ұйғанбыз, міне, сол сабағымызды бастаймыз

І- этап. Ғылыми- химиялық сипаттама.

І- топ:

Көміртек тізбегінде екі қос байланысы бар көмірсутектерді диен көмірсутектері деп аталады

Олардың құрамын жалпы СnH2n-2 формуламен өрнектеуге болады. Жұрнағы – диен. Мысалы: Бутадиен, пентадиен, гексадиен, гептадиен,т.б. Екі қос байланыстың өзара орыналасуына қарай диендер үш топқа бөлінеді:

Диендер

Тоғысқан Алшақтаған

Н₂С=С =СН-СН₂-СН₃ қосарланған Н₂С=СН-СН₂-СН = СН₂

Н₂С=СН -СН = СН₂ Пентадиен- 1,4

Пентадиен-1,2 Бутадиен-1,3

Маңыздысы: Қосарланған диенкөмірсутектер

ІІ- топ: Изомериясы мен номенклатурасы.

Диен көмірсутектерінің жалпы халықаралық атауы атауы - алкадиендер.

Алкадиендердің изомериясы көміртек қаңқаның изомериясына және қос байланыстың өзара орыналасуына тәуелді

Н₂С= С =СН- СН₂ Н₂С=СН -СН = СН₂ 1) Н₂С=СН- СН₂-СН =СН₂

бутадиен-1,2 бутадиен-1,3 пентадиен-1,4

2) Н₂С=СН- СН = СН -СН₃ 3) Н₂С = С -СН = СН₂

пентадиен-1,3 

СН₃

2- метил-бутадиен-1,3

Акадиендер номенклатурасы өздеріне сәйкес алкандардың атауындағы - ан жалғауын - диен (екі қос байланысты білдіреді) деген

жалғауға алмастыру арқылы құралады. Олардың кейбіреулерінің қарапайым атаулары да бар, мысалы,

Н₂С=С = СН₂ аллен Н₂С=С -СН = СН₂ изопрен, т.б.

СН₃

ІІ- этап. Ғылыми портрет

І- топ: Алкадиендердің құрылысы.

Алкадиендердің құрылысын бутадиен-1,3 мысалында қарастырайық.

Зерттеулер нәтижесінде бутадиен-1,3-тің молекуласыедағы барлық атомдардың

Бір жазықтықта жататыны белгілі болды. Бутадиен құрамында барлық көміртек атомдары Sp3 гибридтенген күйде болады.

Гибридтенген орбиталдарды электрондардың қабаттасумен 3 δС-С және 6 δ С-Н байланыстар түзеді. Әрбір көмірсутектердің гибридтелмеген р- электрондары бар, сондықтан электрон бұлттарының қабысуы нәтижесінде π – байланыстар түзіледі

Н Н Н

π ׀ π

С = С – С = С

δ ׀ δ

Н Н Н

0,136нм

С С

0,146нм Қосарлану нәтижесінде

С молекуладағы энергия

0,136нм азаяды, сондықтан қосарланған

диен көмірсутектер тұрақты.

ІІ- топ. Алкадиендердің алынуы.

1) Мұнайды айырғанда бөлінетін бутаннан алу.

АІ₂О₃+Сr₂O₃

Н₃С –СН₂-СН₂–СН₃ Н₂С = СН₂- СН = СН₂

600°

н - бутан бутадиен – 1,3

(дивинил)

t°

Н₃С –СН-СН₂ –СН₃ Н₂С = С- СН = СН₂ + 2Н₂

׀ ׀

СН3 СН₃

2 – метилбутан 2 – метилбутадиен -1,3

( изопрен)

2) С.В. Лебедев әдісі бойынша этил спиртінен алу. (1932)

АІ2О3+ZnO

2С2Н5ОН Н2С = СН - СН = СН2 + Н2О +Н2

500°

Этил спирт і бутадиен – 1,3

(дивинил)

ІІІ- этап. Эксперименттік тур.

І – топ. Алкадиендердің қасиеттері.

1)Химиялық қасиеттері бойынша қанықпаған көмірсутектерге ұқсас – оларға қосып алу реакциялары тән. Әдетте қосып алу диен молекуласының шетінде болады.

СН2Br- СНBr – СН = СН2 (1,2 қосылу)

СН2= СН – СН = СН2 + Br2→ 3,4 – дибромбутен -1

Бутадиен-1,3

СН2 Br –СН = СН - СН2 Br (1,4 қосылу)

1,4 - дибромбутен – 2

Жүктеу

Соңғы жарияланған материалдар тізімі


Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету: «Химия сабақтарында Блум өлшемдері бойынша тапсырмалар дайындау»

Азотты органикалық қосылыстар. Аминдер.

Алкадиендер. Жалпы сипаттамасы, изомериясы, номенклатурасы. Табиғи және синтетикалық каучук. Резеңке

Иондық байланыс,металдық байланыс.

Көмірсутектердің табиғи көздері. Табиғи және мұнайға серік газдар.Олардың құрамы, қолданылуы. Мұнайды өңдеу әдістері.

Ковалентті химиялық байланыстың қасиеттері. Атомдық орбитальдардың гибридтенуі және молекулалардың геометриясы

Алкиндер. Алкиндердің құрылысы. Изомерлері мен атаулары

Арендер. Бензол құрылысы,гомологтары, атаулары,бензолдың алынуы, физикалық қасиеттері

Оттекті органикалық қосылыстар. Спирттер

Ацетилен