Ана тілінде оқытылатын курстың мақсаты оқушының лексикалық қорын байытады, сөз мағыналарын танытады, тіл дыбыстарының жасалу жолдары мен қызметін білдіреді, сөздерді топтастырудың белгілерін меңгертеді, сөзжасам тәсілдерін игертеді, сөздерді байланыстырудың тәсілдері мен түрлерін білгізеді, сөйлемнің түрлерін  меңгертеді. Оқушыға тіл туралы, оның қоғамдық маңызы мен адам өміріндегі мәні, рөлі жайлы, танымдық қызметі жөнінде өзара сабақтас түсінік қалыптастырады. 

 

Курс бағдарламасы бойынша барлық пәнге тән терминдер, кәсіби сөздер, жалпы халықтық қолданыстағы сөздер қамтылады. 

Лексикология тарауы бойынша мақсаты, зерттелуі және лексикалық             элементтің дыбыстардың белгілі бір жүйелі тіркесі арқылы жасалатындығын, сол арқылы белгілі мағынаны жалпыға білдіру дәстүрі пайда болатындығын оқушыға меңгертіледі.

          

         Қазақ тілінің сөз байлығын лексикология ғылымының заңдылығына байланысты зерттегенде, біріншіден, мән- мағынасын, екіншіден, шығу тегін, үшіншіден, қарым-қатынас жасаудағы қолдану аясын, төртіншіден, экспрессивті-стильдік қызметін жан-жақты тексереді.Сондықтан лексикология «сөз туралы сөз», сөздердің бүтін жиынтығы жайында ғылым екендігін ұғындыру.

• Оқушылардың  оқу материалын тиянақты игеруіне, алған білімді ұқсас және жаңа жағдайда қолдана білуге үйрету.

 

• Сөз мағыналарын зерттеу.

 

• Білімді  дара тұлғаға бағдарлау (бейімдеу, дамыту, психологиялық үйлесімділік, өмірлік қажеттілік);

 

• Тілдік білімді функционалдық тұрғыдан сұрыптау;

 

• Оқушыны зейінді ұстау;

 

• Пәнаралық байланысты сақтау;

 

• Әрекетшілдік-бағдарлылық ұстанымы (әрекетке үйрету, оқу жағдаятындағы әрекеттен өмірлік жағдаяттық әрекетке көшу, оқу танымдық әрекеттен оқушының өзіндік әрекетіне көшу);

 

• Алынған білімді бекіту және өзін-өзі бақылау 

 

• Өздігінен білім алуға үйрету функциясы. 

(Аптасына- 1 сағат, жылына- 34 сағат)

Р/с Тақырыбы Сағаты Күні

1 Кіріспе. Курстың мақсаты мен міндеттері 1

2 Сөз. Сөз туралы түсінік 1

3 Сөздің шығу тарихы 1

4 Сөздің жасалуы 1

5 Сөздің мағынасын зерттеу 1

6 Тілдік метафора 1

7 Сөздің көп мағыналылығы 1

8 Омоним 1

9 Омонимдік сөздікпен жұмыс 1

10 Синоним 1

11 Синонимдік сөздікпен жұмыс 1

12 Антонимдер 1

13 Табу. Табу сөздерінің шығу төркіні 1

14 Эвфемизм, дисфемизм 1

15 Шығармашылық жұмыс 1

16 Сынақ тапсырма 1

17 Неологизм сөздер 1

18 Историзм. 1

19 Архаизм. Қазіргі кезде қолданыстан шыққан сөздер 1

20 Кірме сөздер 1

21 Фразеологизмдер 1

22 Сөздік құрамның толығу жолдары 1

23 Арнаулы сөздер 1

24 Кәсіби сөздер 1

25 Эмоционалды сөздер 1

26 Экспрессивті сөздер 1

27 Тұрмыстық сөздер 1

28 Қарапайым сөздер 1

29 Диалектизмдер 1

30 Варваризмдер 1

31 Сөйлеу тілінің лексикасы 1

32 Сөз сырына саяхат 1

33 Шығармашылық жұмыс 1

34 Сынақ тапсырма 1

 

ҮІ. Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар:

 

 Лексика және грамматика саласында тілдік білімдерін меңгеруі тиіс:

• сөздің мағыналарын айыра біледі, оларды сөйлеу тілінде еркін қолданады;

 

• сөздік құрам түрлерін меңгереді, контекстегі қолданылу ерекшеліктерін талдайды, ауызша және жазбаша жанрларда шығармашылықпен қолданады;

 

• жаңа сөз тудырудың тәсілдерін біледі, оларды бір-бірінен ажырата алады;

 

• тілдік ұғымдардың мәнін ашатын диаграммалар, кестелер құрастырады, оны таратып түсіндіреді.

 

• Өз бетімен оқи білуі, түсінуі және түрлі мәтіндерді талдай білуі тиіс. Қажетті ақпаратты ала білуі және оқығандарына баға бере білуі тиіс:

 

• мәтіннен өзіне қажетті ақпаратты іріктейді, оларды тілдік қатынаста мақсатқа сай саралап, еркін қолданады;

 

• оқыған мәтіндеріне сапалық жағынан талдау жасап, өзінің берген бағасын дәйектеп айтады, тақырыпқа  сәйкес жоба-жоспар жасап, мәтін құрайды.

 

• сөздердің синонимдік, антонимдік, омонимдік, көпмағыналылық сипатын  жанр түрлеріне қарай айырып, таңдап қолданады;

 

• әдеби нормамен монолог, диалог түрінде пікірлеседі.

 

ҮІІ Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Қазақ тілі лексикологиясы»  Ә. Болғанбаев 

 

       2.«Сөз өнері» М. Балақаев, Р. Әміров, Ө Айтбаев

 

       3.«Қазақ диалектологиясы» Ғ. Қалиев, Ш. Сарыбаев

 

       4.«Қазақ тілі мен әдебиеті» әдістемелік журналы