Көксерек - табиғаттың тағы перзенті - Бастауыш сынып - Ашық сабақтар - Ашық сабақтар

Басты бет » Уроки » Көксерек - табиғаттың тағы перзенті

Көксерек - табиғаттың тағы перзенті

Сайттан жүктеу

Көксерек - табиғаттың тағы перзенті

Сабақтың мақсаты: 1. шығарманың мазмұнын талдай отырып

Көксеректің түз тағысы екенін мысалдар келтіру арқылы дәлелдету; 2.

оқушыларды адалдыққа , табиғатқа қамқор болуға , әр қадамын ойланып

істеуге тәрбиелеу ; 3. балаларды өз пікірін қорғай білуге үйрету , іздендіру

арқылы ойлай білу дағдысын қалыптастыру.

Сабақтың түрі : сот сабақ.

Сабақтың әдісі: сұчбаттасу (қаралаушы , куә , күнәқар , ), айтыс дәлелдеу.

Пән аралық байланыс: жануартану.

Көрнекілігі : Мұхтар портреті , бүктеме , нақыл сөздер, сот киімін , қасқыр

«киімін» киген оқушылар .

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру кезеңі. Сабақ барысын , мақсатын түсіндіру. Сот , адвокат,

прокурор , куәгер сөздерінің мағынысына тоқталу ашу.

2.Үй тапсырмасын сұрау.

1- ТОП

– Қасқырдың итпен қандай туысқандық жақтары бар , айырмашылықғы қайсы ? Қасқыр аулау қандай мұқтаждықтан туған ?

– Повесть қалай басталады .? Қасқыр інін бұзудағы үлкендер әрекетінен нені көруге болады ? Адамдар көзін аша қоймаған бөлікті ауылға не мақсатпен әкелді ?

2- ТОП

– Көксеректі қолға қалай үйретті ? Ол неге үйренді ? Нені түсінбеді ? Оны қолға үйреуде қандай ағаттықтар болды деп ойлайсындар ?

– Көксеректің ауыл иттеріне суықтығы неден пайда болды ? Көксеректі өз ортасына , тағылыққа жақындатқан нендей жағдай ? Қараадыр елінің малын қыруының , адамнан қаймықпауының себебі неде ?

3- ТОП

– Көксеректің ашынуына , ызақорлануына себеп болған оқиға қандай еді ? Мұнымен Құрмаш баланың өлімінің қандай байланысы бар ? Кек қалай алынды ? Повесть қалай аяқталады

– Аққасқаның жеңуі арқылы автор қандай ой айтқысы келген ?

Негізгі бөлім

« Көксерек » оқиғасы неліктен бұлай өтті , осыған байланысты

оқушылардың пікірін тыңдасақ.

Сот төрағасы сот үдерісін ашық деп жариялайды.

Прокурор сөз алып , «қылмыстық оқиғаға» қышқаша шолу жасайды ,

осындағы бейкүнә Құрмаштың өліміне кінәлі Көксеректі жазаға тарту керек

деген ұсыныс айтады.

Ақтаушылар Көксеректің ауыл иттерінен , ауыл адамдарының көбінен

не үшін таяқ жегенін , олардан соққы жегенде қандай мінез көрсететінін , оның

себебі неде екенін айта келіп , адамдар арасындағы өмірдің Көксерекке

түсініксіздігін , яғни әрбір тіршілік иесінің өмір сүретін өз ортасы , өз

қандастары бар екені туруалы айтады .Қасқыр адамдар арасындағы өмірге

көндікпейді , ол далада , тау – таста өмір сүру керек, бұл – табиғаттың заңы .

Айнала қоршаған табиғаттың өз заңы , ерекшелігі бар . Көзін әлі ашпаған

Көксерек адамдар арасына келіп тәрбиеленсе де , бөрлік табиғатына тартып

екі аяақты пенднмен өштесіп өсті . Сондықтан Көксеректі жазалау орынсыз.

Қаралаушы өз сөзінде Құрмаштың Көксеректі қалай жақсы көргенін ,

қалай тамақтандырып , қалай күткенін , сол үшін тіпті әжесінің қасынан

бөлініп , оны өзінің қасына алып жатқанын , ауыл иттерінен қорғанғанын

мәтіннен мысал келтіре отырып , Көксерек Құрмаштың жақсылықтарына

зұлымдықпен жауап қайтарғанын дәлелдеп , оны жазалау керек деген райынан

қайтпады.

Ақтаушылар: Көксерек жақсылыққа жақсылық қайтаруды білмейді.

Себебі ол – тағы . Оны шығарма барысында жазушы да бірнеше рет еске

алады. Мысалы , Көксеректің дене бітімін суреттегенде «зіңгіттей көк шолақ

қаскыр болады» , «орасан боп өсті» , «жоталары дүңкиіп , жон жүндерді үрпиіп

алған», «зорайып қатты өсті » , «аяқтары жуандап , жүндерінің бәрі ұзарып

өсті» деп сипаттайды.

«Гүрр» етіп ала төбетті алқымынан ала түсті» , «қорқ – қорқ асайды» ,

«қылқ – қылқ жұтады» , «қабырғаларын кірт – кірт сындырады» , «дүр – дүр

еткізіп келді » - бұл оның арланға тән қимылдары.

Көксеректің мінезін «қырыстанып жатып алады» , «ызалы , долы ,

ашулы» , «долылық , жойқындық бар» , «әлі күнге бір рет жадырап ойнап

көрген емес » , «татулық жоқ , суық» , «Көксерек оңашада , елсізде қатты

ойыншыл болатын » , «ол түзде еркін ойнақы » деген тіркестермен

суреттейді . Мұның бәрі Көксеректің тәрбиеге көнетін күшік емес , қанша асырасаң да орманға қарап ұлитын бөлтірік екенін дәлелдейді. Ол өзіне тән ,

мінезіне тән әрекет жасады.

Айыпталушы Көксерек: Менің адамдарға деген өшпенділігімнің арта

түсуіне итермелеген қосымша себептер : 1. адамдар менің ұяластарымды

өлтірді ; 2. ата – анама туған күн маған да туып , адамдар менің де күшіктерімді

өлтірді; 3. өзім адам щғына тап ьолдым , күшік кезімде де екі аяқтылардан

түрлі соққы көрдім.

Екі куәгердің сөздері .

Ақтаушылардың қорытынды сөздері : Көксеректің өзі келтірген

дәлелдерінен басқа оның Құрмашты өлтіруіне себеп не? Қасқырдың өзіне тән

мінезі , табиғи қасиеті дедік . Сондықтан ол қанына тартып , иесі болса да

Құрмашты өлтірді .

Адам , жануар – табиғат жаратылысы . Олар өмір сүру үшін , ұрпақ

сақтап қалу үшін өмір сүреді .Қасқырлар жыртқыш та болса тіршілік иесі .

Адамдар осыны түсіну керек еді. Ал қасқыр апанын бұзу , бөлтіріктерін өлтіру

– адамның табиғатқа жасаған қиянаты.

Әңгімеде адамдар әлемінің қатігездігін көреміз, қиянатшы екенін

байқаймыз . Ойланбай істеген істің опық жегізеттінін көреміз. Құрмаш

үлкендердің екі рет ескерткенін елемеді , қасқырды соймақшы болғанына

көнбеді . Ал үлкендер ертеңді ойламай , арланның өсіп жыртқыш болып

шығуына бар жағдайды жасады.

Адвокаттар кеңесінің тұжырымы: Құрмаш өліміне басты кінәлі

Көксерек емес.

Сот үкім шығарады: Құрмаш өліміне адамдардың өзі кінәлі . Көксерек ,

біріншіден , тегіне тартып өлтірсе , бір жағынан оны мұндай қылыққа

итермелеген – адамдардан көрген жәбір – жапасы . Адамдар «Еккенің тікен

болса , орғаның балауса болмас » деген сөзді ескермеген . Көксерек күшік

емес , бөлтірік . «Бөрі бөрілігін істейді » , «Қасқырдың баласын қанша

асырасаң да орманға қарап ұлуын қоймайды » деген ата – баба даналығына

сүйеніп Көксеректің табиғат заңдылығына сәйкес әрекет еткенін ескере отыр

ып оны жазадан босатамыз.

Мұғалімнің қортынды сөзі : Мұхтар Әуезовтің «Көксерек » әңгімесін

аяқтадық . Жазушының «Көксерегі» - оның ең таңдаулы шығармаларының бірі .

Үйге тапсырма : «Адамдардың ең асыл қасиеті – жақсылық »

тақырыбына эссе жазып келу .

Бағалау . Қорытынды.

Соңғы жарияланған материалдар тізімі


Табиғаттың сыры көп.

Көксерек - түз тағысы

Табиғатты қорғай білейік.

М.Әуезов «Көксерек» әңгімесі

Әуезов «Көксерек» әңгімесі

Табиғат - досымыз

М. Әуезов Қараш – Қараш оқиғасы хикаятындағы Бақтығұл бейнесі

М.Әуезов «Көксерек» әңгімесі. Бекіту сабағы

Әуезов «Көксерек» әңгімесіндегі негізгі мәселе

Адамдар мен табиғат арасындағы бірлік тұтастығы