Білімділік мақсаты: Оқушыларға сақтардың тәуелсіздік жолындағы күресте                                                   ерліктерін баяндап, танымдарын арттыру

Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды өз тарихын құрметтеуге, ұлттық намысын оятып, ерлікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу

Сабақтың әдісі: Баяндау, рөлдік ойын, тарихи сынақхат, түсіндірмелі тірек-сызба, танымдық ойындар, тест сұрақтары, РАФТ

Пәнаралық байланыс: Ежелгі дүние тарихы, әдебиет, археология

 

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру

     Рөлдік көрініс

     Тарихи сынақхат

     Түсіндірмелі тірек-сызба

     Танымдық ойындар

     Бекіту тест сұрақтары

     РАФТ

     Бағалау

     Үйге тапсырма

- Саламатсыздар ма, оқушылар! Сабақтағы оқушыларды түгендеп алайық. Бүгінгі біздің ашық сабағымыз «Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі» тақырыбына арналып отыр. Олай болса, сыныптастарын даярлап келген рөлдік көрініске назар аударайық.(жай музыка қосылып тұрады) Көз алдыңызға сақтардың заманын елестетейік, сақ патшасы Томирис, парсы патшасы Кир және сол заманның куәсі болған автор бүгінгі сабаққа келіп отыр.

Рөлдік көрініс

Автор: Парсы билеушісі Кир б.з.б. 530 жылы сақ жеріне келіп, сол кездегі сақтардың билеушісі Томириске өз елшілерін жібереді.

Кир: -Мына хабарды тура Томириске жеткізіңдер! Мен патшалардың патшасы парсы Кирмін сақтардың соғыссыз берілуін талап етемін. Келісіп одақ құрайық, болмаса қандарыңды судай ағызып, жерлеріңді жаулап аламын! 

Автор: Хабарды алған Томирис:

Томирис: - Ешкімнен қыңарым жоқ!

                    Парсымен одақ құру ниетім жоқ,

Елімнің тыныштығы қымбат маған

Қымбатыма қол салса, шыдарым жоқ

Кир патша сен маған тең емессін 

Жөніне кетсін, болса кемел есі.

Парсы еліне бас ұрып, бағынбайды,

Келсін де жаулап алып көрсін!

Автор: Бұл хабар Кир патшаның құлағына жетеді

Кир: Айтқанға көнбесе біз оларды жаулап аламыз, өз обалы өзіне...

Бүкіл ел бізге бағынатын

Күллі Азия аңыз қылып табынатын 

Құдіретті Кирдің күшін білмей

Қалайша құтырады бұл ханым?!

Автор: Көп әскерімен Кир Сырдариядан өтіп біршама жүргеннен кейін қосындарын тікті. Ал, Томирис жалғыз ұлы Спаргаписті жауға қарсы аттандыруда.

Томирис: Жалғызым Спаргапис ел шетіне жау келді. Жерді, елді қорғау қасиетті борышың. Аттан жауға, еліңді қорғауға!

Автор: Салтанатты түрде Спаргапис қалың қолымен жауға қарсы аттанады. Бұны көрген Кир:

Кир: Ит күшігін жіберіпті менің алдымнан. Бұл не мазағы? Біз қулықпен тәжірибесізді құртайық.

Автор: Әдейі қулықпен қорыққан болып Кир лагерін тастап, қашқан сыңай танытады. Спаргапис жаудың соңынан қуып торуылға түсіп, соғыста қайтыс болады. Бұл хабарды естіген Томирис әскерді бастап, Кирге қарсы аттанады. Екі жақтың әскерлері садақпен, жекпе-жекке  шығып, қылыштасып, найзаласады. Ақыры сақтар жеңіске жетіп, Кир соғыста қаза табады. 

Томирис: Кирдің денесін тауып әкеліңдер! 

Автор: Томирис Кирдің басын кесіп қан толтырылған меске салып былай дейді 

Томирис: Қанды аңсап келіп едің,

       Тойғаныңша қанып іш

       Ішсең мынау – құмарың қанар! 

Автор: Ер жүрек халық сақтар Томиристің бастауымен елін, жерін қорғап қалды. 

  Әрбір сақтың таң қалдым епті ісіне,

  Тәубе еткен тақта отырған тектісіне.

  Томиристей патшасы бар қайсар халық

  Төзе алмас ешкімнің тепкісіне ...

- Оқушылардың театрландырылған - рөлдік көріністеріне өз ризашылығымызды білдіріп қояйық.(ду қол шапалақ) Оқушыларға көп-көп рахмет.

 

 

Тарихи сынақхат

Алдарыңызда тарихи сынақхатқа назар аударыңыздар. Көп нүктенің орнына оқулықтағы кілт сөздерді қойып, жазасыңдар. Әр топтың  басшысы тексеріп, тақтада ілінген бағаларды алып, өз топтарыңды бағалайсыңдар.

Тарихи сынақхат мәтіні

Кир қайтыс болғаннан кейін б.з.б.519 жылы парсы патшасы  .........................

сақтарға шабуыл жасайды.  ............................ есімді бір сақ жауынгері өзінің денесін жарақаттап, ............................. қашып барып, өзін сақ көсемдерінен ......................... көрген етіп көрсетеді. Ол парсы әскерлерін ............................. , ............................ сусыз шөлге апарады. «Мен сендерді адастырып ......................... ұшыраттым, елімді .......................... алып қалдым, мен дегеніме жеттім. Енді .............................. келгендеріңді істей беріңдер» деп, .............................. көрсетіп, парсылардан Шырақ кегін алады. Дарий көптеген әскерінен ............................... , еліне ........................... мәжбүр болады. Шырақ сияқты жауынгердің арқасында сақтар өз ......................................... сақтап қалды.

 

Түсіндірмелі тірек-сызба

Енді ежелгі дүние тарихын есімізге түсіріп көрейік. Парсы патшалары Кир, Дарий сақ еліне басқыншылық жорық жасағандарын білдік. Оқушылардың оқулықпен жұмыс жасау арқылы тақырыпты түсіндірмелі тірек – сызбамен игеруге мүмкіндік алады. 

Александр Македонскийдің суреті

Жеңілмейтін әскер

Б.з.б. ІҮ ғасыр

Грек-македон басқыншылары

3 жыл

СПИТАМЕН

Танымдық ойындар

3 топтың оқушыларына әр түрлі тапсырмалар беріледі. Топ басшысы өз тобын бағалайды.

1 топтың тапсырмасы: 

Допты бір-біріне лақтыру арқылы тақырып бойынша сұрақтар қойылып, ішінара жауап береді.

2 топтың тапсырмасы:

Оқушыларға хронологиялық диктант түрінде беріліп, әр жылдарда болған оқиғаларды баяндайды.

Б.з.б. 530 жыл

Б.з.б. 570-520 жылы

Б.з.б. 519 жылы

Б.з.б. ІҮ ғасыр 

3 топтың тапсырмасы:

Басқатырғыш сөздердің дұрыс жазылу ретін тауып, сол сөздерді түсіндіреді

СОРТИМИ ТОМИРИС

ЙАДРИ ДАРИЙ

ҚАШРЫ ШЫРАҚ

ТЕПНАМСИ СПИТАМЕН

ИРК КИР

Тест сұрақтары

Сабақ барысында игерілген тақырыпты бекіту мақсатында жеке оқушыларға тест сұрақтары беріледі

Тест сұрақтары

1. Б.з.б. 530 жылы қай парсы патшасы сақ еліне жорық жасады?

А) Дарий Ә) Кир Б) А. Македонский

2. Сақтардың А.Македонскийге қарсы күресін кім басқарды?

А) Спаргапис Ә) Томирис Б) Спитамен

3. Б.з.б. 570-520 жылдары өмір сүрген сақ патшайымы?

А) Томирис Ә) Клеопатра Б) Семирамида

4. «Жеңілмейтін әскер» деп кімдерді атаған?

А) Грек-македон Ә) Парсы Б) Сақ

5. Дарийдің әскерін шөл даламен адастырған ер жүрек сақ жауынгерін ата?

А) Томирис Ә) Спитамен Б) Шырақ

6. Грек-македон басқыншылары сақ еліне неше жыл бойы соғыс жүргізді?

А) 13 Ә) 3 Б) 10

7. Томирис пен Кир арасындағы шайқасы немен аяқталды?

А) Кир қаза болды Ә) Томирис қаза болды Б) Екеуі де қаза болды

8. «Досқа адал, дұшпанға қатал» деп кімдер жөнінде айтылған?

А) Грек Ә) Парсы Б) Сақ

Кілті: 1 Ә, 2 Б, 3 А,4 А, 5 Б, 6 Ә, 7 А, 8 Б. 

РАФТ

Рөлдік

Аудитория

Форма

Тақырып

Осы игерілген тақырып бойынша, әр топ ТОМИРИС, СПИТАМЕН, ШЫРАҚқа 

арнап алғыс хатты жазбаша жазып, әр топ басшысы өз тобын бағалайды . 

Жаңа тақырыпты игеру барысында жинаған бағалары бойынша бағаланады.

«Томирис – ерліктің символы» тақырыбына эссе жазу