Сабақ тақырыбы: Қазақ халық педагогикасындағы тәрбие
ерекшеліктері
Сабақ мақсаты:
1.Білім алушылардың қазақ халық педагогикасындағы тәрбие ерекшеліктері
жайлы білімдерін тереңдету, жүйелеу;
2. Білім алушыларға бала тәрбиесіне байланысты салт- дәстүрлердің
тәрбиелік мәнін, мағынасын ашып түсіндіру, теориялық білімдерін
күнделікті өмірде, тұрмыста қолдана алуға баулу;
3. Қазақ халқының қыз ұзату, келін түсіру, адамды жерлеу салт-дәстүрлеріне
байланысты жасалатын рәсім, кәде- жоралғылары жайлы білімдерін
жетілдіру, толықтыру;
4. Білім алушыларды қоғамдық, отбасылық өмірде этноәлеуметтік рөлдерін
дұрыс атқара алуға даярлау;

Көрнекілігі: тірек сызбалар, қазақ халқының салт-дәстүрлеріне байланысты слайд презентациялар, интерактивті тақтада тапсырмалар, кесте, бағалау парақтары.
Сабақ түрі: аралас

Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, топқа бөлу. Сарапшылар тағайындау. Бағалау парақтарын үлестіру.
Жоспар:
І. Тал бесік
2. Бала тәрбиесіне байланысты салт дәстүрлер,олардың мәні, маңызы.

ІІ. Дүние бесік.
1. Жас келінді күту тәрбиесіне байланысты салт дәстүрлер, олардың
тәрбиелік мәні.
2. Қыз ұзату, келін түсіру дәстүрлерінің мазмұны, тәрбиелік мәні.
ІІІ. Жер бесік.
1. Қазақ халқының адамды жерлеу салты.
Қосымша материал. «Артық болмас білгенің!»
Сабақ барысы:
І айналым: «Тал бесік» – 30 минут
1.Ой қозғау.
Ұлтыңды сақтаймын десең... қызыңды тәрбиеле,
Руыңды сақтаймын десең ... ұлыңды тәрбиеле! (Даналар сөзі)
Сабақтың тақырыбын ашу үшін интерактивті тақтада «Бос орынға керекті сөзді қой» тапсырмасы беріледі.Білім алушылар керекті сөзді тауып қойып, мақалдың мәні неде екендігін түсіндіріп, талдайды. Уақыт - 3 минут

2.Блиц- турнир.
Этнопедагогикалық ұғымдар анықтамаларын бекіту мақсатында
блиц -турнир сұрақтары интерактивті тақтада беріледі:
1.Этнопедагогика
2.Этнос
3.Ұлт
4.Халықтық педагогика
5.Салт
6.Дәстүр
7.Әдет
8.Ғұрып
(Әр дұрыс жауап 1 ұпаймен бағаланады.)

3. Топтық жұмыс.
1 -тапсырма: А тобы: Әлеуметтік рөл дегеніміз не?
Б тобы. Этноәлеуметтік рөл дегеніміз не?
Топ мүшелері ақылдасып, сұрақтарға жауап береді, интерактивті тақтадағы сызбаны толтырады. (Әр дұрыс жауап 3 ұпаймен бағаланады.)

2- тапсырма: Тірек сызбаны толтыр: Интерактивті тақтада «Қазақ халқының салт- дәстүрлері мен әдет- ғұрыптары» тақырыбында тірек сызбасы берілген. Осы сызбада берілген бос орындарға:
А тобы: бала тәрбиесіне байланысты салт- дәстүрлерді ретімен толтыру керек.
Б тобы: қыз ұзату дәстүрлерін ретімен толтыру керек.
(Әр дұрыс жауап 3 ұпаймен бағаланады.)

3-тапсырма: Топтық жұмыс:
Интерактивті тақтада орындалады: 10 минут
А тобына: 1. Баланың жасына сай атауларды ретімен атап, орналастырып беріңіз.
В тобына: Баланың дүниеге келу сәтінен бастап жасалатын салт дәстүрлер мен рәсімдерді ретімен атап, орналастырып беріңіз.

4- тапсырма: «Мені түсін» ойыны. 15 минут
Бұл қандай салт-дәстүр? Бала тәрбиесіне байланысты салт- дәстүрлердің мән- мағынасын ашу.
Ұяшықтарда 5, 10,15 ұпаймен бағаланған тапсырмаларды оқушылар өздері таңдайды. ( 10,15 ұпаймен бағаланатын тапсырмалар «Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрпы» тақырыбында бейнефильмдерінен үзінділері жасырылған)
Тапсырмалар жауабы:
1 Жүкті болған келіннің енесі ауыл әйелдерін шақырып қонақ етеді. Олар өз үйлерінен бір-бір дәм пісіріп әкеледі. Оның себебі-келіннің жерік болып жүрген асын тауып беру. Құрсақ шашу
10 ұпай
2 Толғата бастаған келіннің енесі қыстай сақтаған жылы-жұмсағын қазанға салып, «жарыс қазан» асу қамына кіріседі.
Бұл қандай ниеттен туған ырым ? Жарыс қазан
5 ұпай
3 Итаяғына салу дегеніміз не?
Итаяғына салу дегеніміз не?
15 ұпай
4 Баланың буыны бекіп, ат үстінде өзін-өзі ұстап отыра алатындай жағдайға жеткенде ... мінгізіп үйретеді. Ашамайға мінгізу
10 ұпай
5 Келіннің жүкті болғанын сезген ене «Атамыздың аруағы біліп, қолдап жүрсін» деп ауылдағы үлкен үйдің оң керегесіне ... таңады.
Бұл қандай дәстүр? Керегеге орамал таңу
15 ұпай
6 ... күн толғаннан соң «сүт тырнағы» мен «қарын шашын» алып, теңгелер салған ыдысқа ... қасық су құйып, шомылдырады.
Бұл қандай дәстүр? Қандай рәсімдер жасалады? Баланы қырқынан шығару
5 ұпай

7.Мойнына бұршақ салу дегеніміз не ? 15 ұпай
8.Балаға ат қою рәсімі туралы не білесіз? Балаға ат қоюдың тәлімдік мәні
неде? Өзіңіздің есіміңізді кім қойды?Есіміңіз қандай мағынаны білдіреді?
10 ұпай
9. Кіндік шеше, қалжа, қалау дәстүрі туралы не білесіз? 15 ұпай
10. Тоқым қағар дегеніміз не? Мән мағынасын ашып түсіндіріңіз 15 ұпай
11.Біз шаншу дегеніміз не ? Мәнін ашып түсіндіріңіз. 15 ұпай
12.Есік көру, көпшік қыстырар, босағаға ілу деген не? Мәнін ашып
түсіндіріңіз. 15 ұпай
5- тапсырма: Жекелей жұмыс. Мақал: «Ел боламын десең, ... бесігіңді түзе!» Неге бесігіңді түзе дейді? Тәрбиелік мәнін ашып көрсетіңіз.
Тапсырмалар интерактивті тақтада берілген:
А тобына: Бесіктің құрылысы, жабдықтары туралы не білесіз?
Бесік жырын айтып беріңіз.
Б тобына:Бесікке салу рәсімі қалай өткізіледі? Бесікке байланысты қандай
ырым- тыйым сөздерді білесіз?
Топтағы сарапшылар әр білім алушының білімін жекелей түрлі түсті жетонмен бағалап отырады.

6- тапсырма. Пікірсайыс: Баланы сүндетке отырғызудың медициналық тұрғыдан пайдасы бар ма? Сүндет той жайлы не білесіз?
Әр топ оқушылары берілген сұраққа байланысты өз пікірін «Келісемін»,
«Келіспеймін», «Білмеймін» деген сөздерді таңдау арқылы білдіреді.

7- тапсырма: Жүргізуші:Қазақта «үш жұрт» ұғымы бар. Адамның үш жұртын атаңыз. Әр топқа «Үш жұрт» өлең шумақтары интерактивті тақтада беріледі , сайыскерлер керек сөздерді тауыцп, өлең шумағын аяқтап айтуы тиіс.
8- тапсырма: «Жалғастыр» ойыны. Туыстық қарым қатынасқа байланысты мақал мәтел айтудан жарыс.
Мысалы: Абысын тату болса ...
Бір топ мақалдың бірінші жартысын айтады, екінші топ жалғастырып, тәрбиелік мәнін ашып түсіндіреді.
І айналым қорытындысын шығару. Әділқазылар топ жауаптарын бағалайды.
ІІ айналым. Дүние бесік. 30 минут.
Қазақ халқының қыз ұзату, келін түсіру салт- дәстүріне байланысты білімдерін тексеруге арналған тапсырмалар:
1- тапсырма. «Мен- саған, сен- маған» сайысы.
Әр топ мүшелері қарсы топқа қазақ халқының қыз ұзату, келін түсіру дәстүріне байланысты байланысты 3 сұрақ қояды.
Дұрыс жауап 5 ұпаймен бағаланады.
Қорытынды. Бағалау

ІІІ тур. Жер бесік.15 минут.
1. «Сәйкестігін тап» ойыны. Әр топқа жеке 3 тапсырма беріледі.
Интерактивті тақтада: Адамды жерлеу салтына байланысты ұғымдар мен анықтамалары ретсіз берілген. Әр ұғымның мазмұнына сай анықтамаларды тауып орналастыру керек.
1. Арыздасу
2.Тіл кестіру
3.Иман үйіру
4.Сиыт беру
5.Қонақасы
6.Желі қию
7. Ту жығу
8. Атаукере ішкізу

2 тапсырма. Әр топқа жеке тапсырма:
А тобына: 1. Жаназа шығару дәстүрі жайлы толық түсініктеме беріңіз.
2.Арыздасу дәстүрі қалай өткізіледі?
3.Өлген адамның денесін сақтау және күзету дәстүрі
4.Естірту, көңіл айту, жоқтау дәстүрі жайлы толық түсініктеме
беріңіз.
Б тобына: 1. Жерлеу салты жайлы толық түсініктеме беріңіз.
2.Сүйекке түсу дәстүрі
3.Имансу беру дәстүрі
4.Қабірге қою дәстүрі
Бағалау.
Рефлексия

Әдебиеттер:
1. Б.Адамбаев. Қазақтың шешендік өнері. Алматы, 1984 ж.
2. М.Әлімбаев. Мақалдар, мәтелдер, жұмбақтар. Алматы, 1978 ж.
3. Қ.Жарықбаев, С.Қалиев. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы, 1995 ж.
4. Қазақ халқының салт-дәстүрлері.(Құрастырған С.Қалиев, М.Оразаев,
М.Смайылова алматы, 1994 ж.
5.Қазақ дәстүрлі мәдениетінің анықтамалығы. Алматы, 1998 ж
6. Наурыз:жаңғырған салт-дәстүрлер. Алматы, 1991 ж.
7.С.Кенжеахметұлы. Жеті қазына. Алматы.
8.Б.Мұқанова, Р.Ильясова. Этнопедагогика оқулығы. Астана, 2008 ж.
Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Салтым – асыл қазынам! Ел үмітін ақтаймыз, ата салтын сақтаймыз. "Ата мұра- асыл қазынаң!" сайысы «Ата – баба дәстүрі – ұрпаққа аманат!» сайысы Білімді ұстаз, шәкіртке үлгі Қазақ халқының салт-дәстүрлері Сағат саны Өту Қазақ халқының әдет-ғұрып, салт-дәстүрін ардақтайық! үлгілі отбасы Қазақ халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері.

Бөлім: Уроки / Педагогика | Көрсетілім: 3882 | Қосты: Әубәкірова Әлия Райымхановна | Ілмек сөздер: