Абайдың 29-қарасөзі 

Сабақтың тақырыбы: Абайдың 29-қарасөзі 

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Абайдың шығармашылығы мен қара сөздерін талдата отырып, білімдерін тереңдету. Әр түрлі тапсырмалар арқылы қара сөзін талдату және еркін сөйлей білуге, ойларын еркін жеткізе білуге дағдылау;

Дамытушылық: Еркін сөйлеп, іздемпаздыққа, алғырлық пен білімділікке шақыра  отырып, қара сөз мағынасын терең түсіне білуге дағдылау;

Тәрбиелік:  Сөз мағынасын түсіне білуге, тілді құрметтеуге, Отансүйгіштік пен тапқырлыққа тәрбиелеу;

Сабақ түрі:

Сабақтың әдіс-тәсілі:  Сыни тұрғысынан ойлау

Пәнаралық байланыс: Музыка, философия

Сабақ барысы.

Ұйымдастыру сынып оқушыларын 4 топқа бөлу

Жұлдызды сәт

“Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа” (мәнерлеп жатқа айту 5 шумақ

Үй тапсырмасын бағалау.

Критерий-лер	Білім жетістігінің  деңгейі  /ұпайы/	Дискрипторлар
	3	Өлең оқу кезінде дауыс ырғаың сақтай отырып, образға ене білуі, орфоэпиялық нормаларды сақтау қабілеті, өлеңді кідіріссіз жатқа айта білу. 100 пайыз
	2	Өлеңді жатқа айта білді. Дауыс ырғағын сақтауда кемшіліктер болды. Образға енуге талпынды. 75 пайыз
	1	Өлеңді жатқа айту кезінде іркіліс болды.Интонация сақталмады. 50 төмен пайыз қатысты.

 Қызығушылық ояту

 А) Абай – дана, Абай – дара қазақта    (видео мәлімет)

 Б) Жүрегімнің түбіне терең бойла
Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма.-деп жырлаған кім ?

- Абай.

- Мына өлеңнен қай тармаққа ерекше назар аударар едіңдер?

- Мен жұмбақ адаммын

- Ендеше бүгінгі сабақ мақсаты осы Абай жұмбағын шешу.

- Абай  әдебиетке  қандай жаңалық енгізді? Абай өлеңдерінен үзінді оқу

Мағынаны тану

Тақырыптық мәлімет

Абайдың қара сөздері ғақлиялық даналық сөздері болған. Абай өз қара сөздерін 1890-1898 жылдар арасында жазған. Қара сөздерін жазуды бастағанда Абай 45 жаста болған. Ақыл-ойы толысып, жасы кемелденген, көрген-білгенін ой елегінен өткізіп, сараптар жасқа жеткен кезінде қара сөздерін жазуды қолға алған.

Өзінің қара сөзді жазуды қолға алғандағы мақсатын Абай бірінші қара сөзінде атап көрсетеді:

«Ақыры ойладым: осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде-кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ».

 

Абайдың қара сөздерінің саны 46. Бірақ біз 46-ншы қазақтардың шығу тарихы жайлы жазылған «Біраз сөз қазақтардың түбі қайдан шыққандығы туралы» деген  қара сөзін өз алдына жеке тарихи шығарма, очерк ретінде қарастырып жүрміз.

Абай қара сөздері - өмір тәжірибесінен туған ой толғамының қорытындысы.

Абай қара сөздері тақырып жағынан бірнеше топқа бөлуге болады:

Ар-ұят, адамгершілік:  5, 9, 11, 18, 24, 40

Еңбек:   2, 4, 25, 42

Қазақ мақалдары:  5, 6, 29, 37, 39

Дүниенің  тылсым  сырларын тану:7, 19, 31, 38, 43

Надандық, жалқаулық т.б. сынау: 3, 6, 8, 11, 18, 44

Ғылым, білім, өнер: 25, 32, 33, 45

Қазақтардың   мінез-құлқы:   4,10, 12, 15, 22, 24, 35,38

Жиырма тоғызыншы қарасөзін тыңдау

Топтық тапсырма:

І топқа:  «Екі жақты күнделік».

ІІ топқа:  Қарасөз дегенді қалай түсінесің?. (Топтастыру әдісі арқылы)

ІІІ топқа:  Сәйкестендіру әдісі

ІV топқа:  29-қарасөздегі негізгі ой қандай? (Алтын қағида , стикерлер арқылы тақтаға іледі).

Критерийлер	Білім жетістігінің деңгейі  /ұпайы/	Дискрипторлар
	3	Мәтінді түсінді , негізгісін жазды. Топтық жұмыста  өте белсенді 100 пайыз болды, тапсырмаларды белсенді орындап, өз ойын жеткізді
	2	Мәтінді түсінді , негізгісін жазды. Топтық жұмыста белсенді  75 пайыз болды, тапсырмаларды орындады, өз ойын жеткізе алды.
	1	Мәтінді түсінді ,негізгісін жазды. Топтық жұмысқа 50 төмен пайыз қатысты.

Ой толғаныс

Абайша менде жырлайын...  (жеке тапсырма)

1-топқа: Жарлы болсаң, арлы болма дегенге

               Көкірегі ояу қазақ, сірә, сенер ме?...

2-топқа:”Шықпаса атың,-деген бар ғой жер өрте,

               Мәні неткен бұл мақалдың тым ерте...

3-топқа: Ата-анадан мал тәтті

               Алтын үйден жан тәтті...

4-топқа: Қос ғасырлық орындалды арман-қиял,

               Алтын көрсе періште жолдан таяр...

Орындалуы.

1-топқа: Жарлы болсаң, арлы болма дегенге

               Көкірегі ояу қазақ, сірә, сенер ме?

               Ардан безген бес күн фәни тірлігің,

               Ақрет болып көрінеді  өлерде.

2-топқа:”Шықпаса атың,-деген бар ғой жер өрте,

               Мәні неткен бұл мақалдың тым ерте

                Жерді өртеп атанғанша бір бұзық

                Сыйыншайшы кетпен менен күрекке.

3-топқа: Ата-анадан мал тәтті

               Алтын үйден жан тәтті

               Бағалай біл шәкіртім

               Алтын менен қымбатты

4-топқа: Қос ғасырлық орындалды арман-қиял,

               Алтын көрсе періште жолдан таяр

              Айтындаршы Абайша ұландарым,

              Бұл мақалда қаншалық ғибрат барын.

 

Критерийлер	Білім жетістігінің деңгейі  /ұпайы/	Дискрипторлар
	3	Өлең белгілі бір ұйқас түріне құрылған , тақырыпқа сай, айтылар ойы мағыналы 100 пайыз болды, тапсырманы  белсенді орындап, өз ойын жеткізді
	2	Өлең ұйқасында кемшілік аздаған кемшілік бар , тақырыпқа сай, айтылар ойы мағыналы 75 пайыз болды,  өз ойын жеткізе алды.
	1	Өлең нің ұйқасы келмейді, тақырыптан ауытқыған.Тапсырманы 50 төмен пайыз орындады.

Үйге тапсырма:

• Міндетті деңгей: Абайдың 29-қарасөзін жаттау
• Мүмкіндік деңгей: “Абай қарасөзің оқығаннан кейінгі түйген ойым” ой толғау
• Бағалау шкаласы:
• 7-9 ұпай – “5” баға
• 4-6 ұпай  - “4” баға
• 1-3 ұпай – “3” баға

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Абайдың қара сөздері Күз Күз Абай «Отыз бірінші қарасөзі» Абай Құнанбаевтың өмірі мен қызметі Абай Құнанбаев, Қара сөздер, Жиырма тоғызыншы сөз Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы Абайдың «Отыз бірінші қара сөзі» (6-сынып) Абай Құнанбайұлы “Әсемпаз болма әрнеге”өлеңі Абайдың қара сөздері

Бөлім: Уроки / Әдебиет | Көрсетілім: 6109 | Қосты: Болатова Эльмира Муратовна | Ілмек сөздер: