ИРАК

Сабақ мақсаты:
 А) білімділік: Ирак Республикасының  мемлекеттік құрылысы, табиғат жағдайлары, ресурстары, халқы, экономикасы туралы білім қалыптастыру;
Ә) тәрбиелік: саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу;
Б) дамытушылық: дүниетаным, ой-өрісін, картамен жұмыс және өздік жұмыс жасау дағдыларын арттыру; 
Сабақ түрі: лекция
Құрал-жабдықтар: Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, атластар, кескін карталар

Жаңа сабақ:                          Ирак Республикасы
    ИРАК, Ирак Республикасы (Әл-Жумхурия әл-Иракия) - Бат. Азиядағы мемлекет. Солтүстігінде Түркиямен, батысында Сирия және Иорданиямен, шығысында Иранмен, оңтүстігінде Сауд Арабиясымен т. б. елдермен шектеседі. Оңт.-шығысында Парсы шығанағы. 
Жері - 434,9 мың км2.
Халқы - 28,1 млн. адам (2005-ж). 
Астанасы¬ - Бағдад қ-сы. 
Мемлекеттік тілі – араб, курд тілдері.
Әкімш. жағынан 16 мұ¬хафазға (губернияға) бөлінеді. Құра¬мына Ирак пен Сауд Арабиясы арасындағы бейтарап аймақтың 1/2 бөлігі кіреді. 
    Мемлекеттік құрылысы. Ирак – парламенттік рес¬публика. Уақытша конституциясы 1970 ж. 16 шілдеде күшіне енді. Онда ирак халқы негізгі екі ұлттан-араб¬тар мен курдтардан құралатыны, сон¬дай-ақ курдтарға ирактың мызғымас бірлігі шеңберінде барлық право то¬лық берілетіні жарияланған. Мемл. үкіметтің ең Жоғарғы органы – Революциялық Басқару Кеңесі (РБС).  Ол армияны, ішкі қауіпсіздік күштерін ба¬қылайды, соғыс жариялауға және бі¬тім жасауға праволы, министрлерді тағайындайды, заң шығарады т. с. с. РБС мүшелері (12 адам) Баас пар¬тиясы басшылығына да мүше болып есептеледі. Мемл. басшысы-президент, оны РБС сайлайды. Президент кең праволы өкілдіктермен пайдаланады. Үкіметі (атқарушы және әкімш. орга-ны) - Мин. Кеңесі Сот жүйесі кәдім¬гі, діни және арнаулы соттардан (әс¬кери трибуналдар ) құралады.  Мухафаздарды губернаторлар басқарады. Көппартиялы жүйе жұмыс істейді. Ирак БҰҰ-ы, ОПЕК, Араб елдері лигасы сияқты көптеген халықаралық ұйымдарға мүше.
    Табиғаты. Жерінің көбін Жоғ. жә¬не Төм. Месопотамия жазықтары алып жатыр. Солт. және солт.-шығ. жағын Армян және Иран таулы қы¬раттары, оңтүстігін, Оңт.-батысын Арабия-Сирия таулы үстіртінің шеті алып жатыр. Ең биік жері - Боздaг тауы (3612 м). Пайдалы қазындыла¬ры: мұнай және газ, фосфорит (Рутба), күкірт (Месопотамия). 
   Kли¬маты - жерортатеңіздік (солт. бөлi¬гінде) және тропиктік (оңтүстігі). Қаңтардың орташа темп-расы - 7¬-110 С, шілдеде 340 С; тамыз айында ау¬аның темп-расы 500 С-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның жылдық мөл¬шері 1000 мм-ден (оңт.-шығысында) 500 мм-ге (тауда) дейін. Басты өзен¬дері - Тигр және Евфрат (екеуі қocы¬лып Шатт-әл-Араб өзенін құрайды) шағын өзендері - Дилла, Әл-Узап Үлкен Заб және Кіші Заб (Тигрдің са¬лалары). Төм. Месопотамияда көлдер көп, олардың ірілері: Әл-Хаммар, Әл--Хаббания, Әл-Мильх. Жерінің көбі шөгінді және шалғын топырақты, ба¬тыс жағы сары топырақты. Территория¬сының негізгі бөлігі дала, оңт.-батыс ¬шөл және шөлейт; тау беткейлері мен өзен аңғарлары бұталы, сирек орман¬ды келеді. Шатт-әл-Араб, Дияла өзен¬дерінің төменгі жағында пальма өceді. Жазық жерлерінде газель, жабайы есек, тарғыл қорқау қасқыр, қабылан т.б. аңдар, өзендерде көкқұтан, қоқи¬қаз, бірқазан т. б. құстар кездеседі. 
    Халқы. Ирактың негізгі тұрғындары Ирактық арабтар - 76% мен курдтер - 19% түрікмендер - 2%  Арабтар елдің оңтүстік және орт. аудандарында, курдтер – солт/шығысында тұрады. Көшпелі ¬арабтар мен курдтер руға, тайпаға ¬бөлінеді. Арабтардың ірі тайпалары анайза, дафир, шаммар. Басқа ұлт¬тардан парсылар, түрік¬тер, армяндар, еврейлер т. б. тұрады.
    Ресми діні: ислам - 96¬% (халқының 65%-ы мұсылман-сунниттер, 30%-ы шииттер), христиандар - 4%-ға жуық, йезид, мандейлер, йудеилер - 1%. 
   Экономикасы.  Ирак – аграрлы-индустриялы мемлекет. Экономиканың негізін мұнай өнімдері (Дүние жүзінде 2-орын) құрайды. Мұнай өндіру, газ, күкірт, фосфат, мрамор өндіру жақсы дамыған. Елде мұнай өңдейтін, цемент, текстиль, тері-аяқ киім, азық-түлік (қант, темекі) кәсіпорындары жұмыс істейді. Өнеркәсіпте шағын кәсіпорындар басым. Ауыл шаруашылығында көкөніс, бау-бақша өсіру мен экстенсивті мал шаруашылығы және балық аулау салалары дамыған. Иракта туризмді дамытуға мүмкіндік мол, алайда елдегі саяси тұрақсыздық бұған жол бермеуде. Экспорты: мұнай, тері және жүн өнімдері т.б.
Импорты: азық-түлік, киім-кешек, тұрмыстық техника, құрал-жабдықтар.
Негізгі сауда серіктестері: Иордания, Италия, Германия.