Бейорганикалық қосылыстардың класатры арасындағы генетикалық байланыстар.

Тақырыбы: §49. Бейорганикалық қосылыстардың арасындағы генетикалық байланыстар.

Мақсаты: Білімділік:

Оқушыларды күрделі бейорганикалық қосылыстардың бір – біріне айналу заңдылықтарымен таныстыру, генетикалық қатарды құра білуге үйрету, негізгі бейорганикалық қосылыстар жайындағы білімді жүйелеу.

Дамытушылық:

Өз бетімен жұмыс іздеу дағдысын, шығармащылық қабілетін арттыру дағдысын қалыптастыру. Химиялық формула мен теңдеу құру, есеп шығару біліктерін дамыту.

Тәрбиелік:

Ізденімпаздыққа, жауапкершілкке, ұйымшылдыққа, ұқыптылққа тәрбиелеу.

Түрі: аралас.

Сабақтың әдіс – тәсілдері: түсіндіру, сұрақ – жауап, ой қозғау.

Көрнекіліктер: компьтер, интерактивті тақта, Астiv vote құралы.

Барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІV. сабақты бекіту.

V.  Үйге тапсырма.

VІ. Бағалау.

 

1. Ұйымдастыру бөлімі.

II.               Үй тапсырмасын сұрау «Қайталау - білім анасы»

1. Бейорганикалык қосылыстардың қандай кластарын білесіңдер? а) тест орындау. б) кесте толтыру.   Оксид Негіз Қышқыл Тұз           СuS04; НСІ; НN03; N2ОН; НgO; S02; А12S3; Nа2S03;N205; Н3Р04; Ғе(ОН)3; NaНS04;

Сәйкестендіру тест   1 .КЫОз А. Калий сульфаты 2.К3Р04 Ә. Калий нитраты З.К28 Б. Калий сульфиді 4.К2С03 В. Калий фосфаты 5.К2804 Г. Калий карбонаты   Сергіту сәті (Тұздар туралы мақал-мәтелдер, жұмбактар) Тест

 

1. Азот қышқылының формуласы?

а) НСІ;            б)Н₂S0₄;             в)НN0₃;           г)NаОН.

2. Қышкылдар неден тұрады?

а) металл мен оттектен;                                                              б) бейметалл мен оттектен;

в) металл мен кышқыл калдығынан;              в) сутек атомдары мен қышқыл қалдығынан.

3. Сілті түзетін оксид?

а)Nа₂0;            б)СuО;                в)Ғе₂0₃;           г)S0₃.

4. Бейтараптану рекциясы дегеніміз не?

а) оксид пен қышқылдың арасындағы реакция;

б) тұз бен тұздың арасындағы реакция;

в) Қышқыл мен негіздің арасындағы реакция;

г) тұз бен қышкылдың арасындағы реакция.

5. Төменде келтірілген пікірлердің қайсысы тұздарды сипаттайды?

а) біреуі оттек болатын барлық заттар;

б) оттекті қосылыстар;

в) кемінде екі элементтің атомдарынан тұратын заттар;

г) металл атомдары мен қышқыл қалдықтарынан тұратын заттар.

6. 'Төменде келтірілген пікірлердің қайсысы оксидтерді сипаттайды?

а) металл атомы мен кышқыл қалдықтарынан тұратын заттар;

б) металл атомы мен оттектен тұратын заттар;

в) сутек атомдары мен қышқыл қалдығынан;

г) біреуі оттек болып келетін биэлементті қосылыстар.

7. Берілген заттардың ішінен суда ерімейтін негізді көрсетіңіз;

а) КОИ            б) Сu(ОН)₂           в)Ва(ОН)₂                г)LiОН

8. Қышқыл және сілті ерітіндісін анықтайтын зат;

а) катализатор;                                         б) ингибитор;

в) индикатор;                                            г)электролит.

9. Екідайлы оксид қайсысы?

а) СuО;               б) ҒеО;                в)ВеО;                   г)  Nа₂0.

10. Негіздер дегеніміз қандай заттар?

а) металл атомы мен қышқыл қалдықтарынан тұратын заттар;

б)  металл атомы мен оттектен тұратын заттар;

в)  сутек атомдары мен қышқыл қалдығынан;

г)   біреуі оттек болып келетін биэлементті қосылыстар.

Жай заттардың және қосылыстардың химиялық қасиеттерін есімізге түсірсек, бір заттың басқа затқа айналу заңдылықтары қатарын құра аламыз. Мысалы;

Металл____ ► негіздік оксид ___ ►негіз___ ►тұз

Nа► Na₂O      ► NаОН___ ►NаСІ (оқушылар өздері жазады)

Бейметалл__ ►қышкылдық оксид__ ►қышқыл __ ►тұз

S___ ►SОз _____► H₂SO₄ ________►Nа₂SO4 (оқушылар өздері жазады)

 Бұл сызбадан қандай қорытынды шығаруға болады?

Бұдан көретініміз, екі жағдайда да тұз түзіледі.

Бұл байланыс химиялық реакция кезінде, яғни бір зат екінші затқа айналғанда жүзеге асады. Яғни, бір зат басқа заттан түзіледі. Грекше «пайда болу», «шығу тегі» - «генезис». Демек. заттар кластарының арасындағы байланыс генетикалык байланыс деп аталады.(дәптерге жазу)

Генетика - XX ғасырдағы жана ғылым. Организмдердің түқым қуалагыштығын зерттейді Ген - тұқым қуалайтын тек.

Тарихта: VII ғ. Күлтегін жазуында: «Зат тәңірі», «Алла», «Көк аспан», «Қара жер». Әдебиетте: Шәкәрім Құдайбердиев «Үш анық» еңбегінде:

«Кетті. келді, толды, семді. өзгеленді бұл ғалам,

Туды. өлді, жанды, сөнді, өршіп өнді қайтадан

Астрономияда: Ауа—► от----- ►жер ►су

Биологияда: Ата ------► ана ген_____ ►ұрпақ

 Гинетикалық (тектік ) байланысты химияда қалай түсінуге болады?

жай зат

Химияда: Атом_ ►молекула         зат

                                                                           күрделі зат

 

Яғни. тегі металл болса ----------► негіз

Тегі бейметалл болса------- ► қышқыл түзіледі