Интеллектуалдық ойын XXI ғасыр көшбасшысы

Мақсаты : 1.Оқушылардың әр салада білімдерін кеңейту, білім деңгейін,

шығармашылық ізденісін байқау.Оқушыларды қазақ тілінен басқа пәндерден алған білімдерін өмірде қазақ тілінде пайдалануға үйрету.

2.Сұрақтарға толық жауап беру дағдысын қалыптастыру. 

Сөйлеу  шеберлігін жетілдіру, белсенділігін арттыру.

3.Қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру.

Көрнекі құралдар: суреттер, сұрақтар АКТ слайдтар

Әдіс-тәсілдер: ойын, сұрақ-жауап.

Іс-шараның барысы.

1. Ойынға қатысушылармен танысу.

Құрметті мұғалімдер, оқушылар! Бүгін біздің  қазақ тілі мен әдебиеті апталығына  арналған мерекемізге қош келдіңіздер! Соған орай біз қазақ тілі пәнінен 7-10-11 –сынып оқушыларының арасында «XXI ғасыр  көшбасшысы» деген интеллектуалдық ойынды өткіземіз.

Ең алдымен  әділ қазылар алқасын сайлап алалық.

Енді, сайысқа қатысушылармен танысып өтейік.

1-ші қатысушы -  7-сынып оқушысы Жанғалиев Әли

2-ші қатысушы – 7-сынып оқушысы Мұрзабаев Даниял.

3-ші қатысушы -  10-сынып оқушысы  Нұрпейісова Дина

4-ші қатысушы – 10- сынып оқушысы  Жұмағалиев Тимур

5-ші қатысушы -  11- сынып оқушысы Ақышева Айнұр

6-шы қатысушы – 11- сынып оқушысы Дүйсенбаева Махаббат

7-ші қатысушы – 11 – Сынып оқушысы Таласпаева Жанар

8-ші қатысушы  1 1- сынып оқушысы Шоқпытова Дана

9-шы қатысу 11-сынып оқушысы Шоқптова Ақмарал

2. Кіріспе сөз.

- Тіл- өте маңызды құрал. Тіл болмаса адам өз ойын жеткізе алмас еді. Өткен тарихымыз, халқымыздың әдет ғұрыптары, салт-дәстүрлері, бізге ана тіліміз арқылы жетеді.Қазақ тілі- өте бай әрі көркем тілдердің бірі. Мемлекеттік тілді меңгеру – ҚР азаматының парызы.

Бүгінгі интеллектуалды ойын бес асудан тұрады:

I асу – «Бәйге»

II асу – «Полиглот»

III асу – «Жұмбақ»

IV асу – «Көкпар»

V асу - «Жорға»

2. Ойынның барысы:

Ойынды бастамас бұрын әділ қазылар алқасын сайлап алалық.

1.Тәрбие ісінің меңгерушісі Қарағожина Әминә Наурызқызы

2. Ағылшын тілінің мұғалімі Алабаева Сымбат Қайыркенқызы

3.Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі Башенова Қырмызы Қанатқызын қазылар алқасы отыратын орынға шақырамыз.

Сонымен ойынымызды бастаймыз.

I асу – «Бәйге»

Әр ойыншының қолында нөмірленген карточка. Қай    

ойыншы карточкасын бұрын көтерсе, сол жауап береді. Әр жауап 10

ұпай.

Қазақ халқы 7 санын киелі деп санайды, сондықтан ең көп ұпай жинаған 7 катысушы қалады.

Сұрақтар:

1.Дүниедегі ең үлкен арал ( Гренландия)

2.Қиылыспайтын екі түзу (параллель)

3.Әр елдің туын зерттейтін  ғылымды қалай атайды (геральдика)

4.Патша әйел Томирис қай тайпадан шыққан?(сақ)

5.Қазақстанның қай қаланың жанында ядролық полигон орналасқан? (Семей)

6.Қазақстанның эмблемасындағы қай жануар Қызыл кітапқа енгізілген? (барыс)

7. «Кел, балалар, оқылық” кімнің өлеңі?( Ы.Алтынсарин)

8.Басқа елдерде тұратын қазақтардың отанын атаңыз? (Қазақстан)

9.Ақшадай және заттай құрбандық (садақа)

10.Үйлердің жобасын сызып, үйлерді салатын өнерді не деп атайды (сәулет өнері)

11.Қасиетті рухани тілек. (Бата)

12.Қазақстанның жаңа әнұраны  ресми түрде қашан қабылданды? (10.01.06)

13.Дүние жүзінде қанша қазақтар тұрады? (14 млн)

14. Қазақ хандығы қашан пайда болған? (1465ж.)

15. Қазақ тілінде неше жалғау бар? (4)

16. Сәулет құрылысы, биіктігі астанамыздың Алматыдан Астанаға көшкен жылына сай (Бәйтерек)

17.Киіз үйдің төбесі қалай аталады? (шаңырақ)

18.Қыс мезгілінің екінші айы  (қаңтар)

19.Абайдың шын аты (Ибраһим)

20.Шығыстың Аристотелі кім (Әбу Насыр әл-Фараби)

Асудың таблицасына қараймыз. Кім қалады екен?

Музыкалық үзіліс. Дүйсенбаева  Гүлназдың орындауында қазақ биі.

Ана тілің арың бұл,

Ұятың боп тұр бетте.

Өзге тілдің бәрін біл

Өз тіліңді құрметте, -  дей келе екінші «полиглот» кезеңін бастаймыз.

Шарты: Жұмбақтардың шешуін үш тілге аудару керек.

1. Сырт – сырт етіп соғады

Кеудесінде жүрегі.

Өзі тілсіз сөйлейді,

Жансыз оның жүрегі. (Сағат)-  часы- Watch (вотч)

2. Жарқылдаған қос қылыш

Қолың тисе, жоқ тыныш. (Қайшы) Ножницы- Scissors (сизорс)

3. Аспанда бір ана бар,

Маңы толған балалар. Ай, жұлдыз- Луна,звезды-Moon,Star( мун ,стар)

4. Қабат-қабат қаттама,

Ақылың болса аттама.   (кітап,книга, воок)  ( бук)

- Қорытынды жасаймыз.

     Ең көп ұпай жинаған 4 катысушы қалады.

     Сөз әділқазы алқасына беріледі.

 Музыкалық үзіліс  7-сынып оқушыларының орындауында  «Жаса Қазақстан» әні

III асу – «Жеті жұмбақ»

     - Жұмбақ шешу – ермегіміз жалықпас.

20.Математика.

Отбасында жеті ұл бала бар. Әрқайсысының қарындасы   

     Бар. Отбасында неше бала бар?      (8 бала)

20. Қазақ тілі.

     Мағынасы бірдей, жазылуы басқа сөздерді қалай атаймыз? (синонимдер)

20.Ағылшын тілі.

 «Ағылшын грамматикасының патшасы» деп қай етістікті атайды?

 (To be)

     30.Қазақстан тарихы.

 1836-1838 жылдары Батыс Қазақстанда әділетсіз байларға қарсы Исатай Тайманұлы бастаған шаруалар көтерілісі бесталады. Көтеріліс көсемінің бірі, оның бас ұраншысы, ақын кім?

(Махамбет Өтемісұлы)

30. География.

Бұл шыңның биіктігі 8848 метр.Оны Непалда Сагарматха деп атайды екен. Аспан әміршісі деген сөз.Ал Үндінің геодезия жүйесінде қызмет еткен ағылшын полковнигі әлемнің ең биік шыңы осы деп есептеп, байлам жасаған. Бір ғажабы, ол бұл шыңның басына шықпақ түгіл, етегінде де болмаған. Оның тапқыр да дәл есебі бағаланған.Сондықтан осы полковниктің атын қойған. Сол полковниктің және шыңның атын айтыңдар. (Эверест)

30.Арнайы сұрақ .Өнер.

 Қазақтың күміс көмей әншісі, қазақтың бұлбұлы атанған әнші (Күләш)

40. Биология.

Ол біздің организміздегі  микробтармен күреседі. Оларды қаптап алып, өлтіреді.  Сен дем алатын оттегін бүкіл денеңе таратады.  Пайдалынылған газды  өкпеге жеткізеді, сосын сен оны деммен шығарасың. Егер сен жарақаттанып қалсаң, ол жараның бетің жабатын жабысқақ  ерекше бір зат өндіреді. Ол не? (қан)

40. Арнайы сұрақ.

Жаңа сауылған жылы сүтті ашытып, ірітеді одан кейін суалғанша қайнатады. Әбден қайнатқаннан  кейін   қызыл, сары түске айналады. Содан кейін оны дорбаға салып сүзеді, кептіреді. Кепкен соң  май, жүзім қосып жент жасайды. Бұл қандай ұлттық тағам? (Ірімшік)

40.

Ең көп ұпай жинаған 3 катысушы қалады.

    IV асу – «Көкпар»

Берілген «рақаттанушылық» сөзінен көп сөз жасау. Әр сөзге он ұпай беріледі

Ең көп ұпай жинаған 2 катысушы қалады.

 Музыкалық пауза. 5- сынып оқушыларының орындауында би.

 Жанкүйерлерге сұрақ:

1. Бала туғанда жасайтын той. (шілдехана)
2. «Тәуелсіз Қазақстан» сөз тіркесі қалай аударылады?
3. Қазіргі өмір талабына қойылатын үш тіл (қазақ, орыс, ағылщын)
4. Үме  дегеніміз не?
5. Наурыз мерекесінің басты асы (наурыз көже)

      6. Еліміздегі ең биік тау шыңы? (хан тәңірі)

    7. Қазақстанда ең терең көл?(Алакөл)(Оның тереңдігі 54 метр)

     8. Мақал: “Адам досымен,ағаш тамырымен...”(мықты)

     9. «Менің атым Қожа» шығармасының авторы? (Бердібек Соқпақбаев)

    10. Жылқы  пірі? (Қамбар ата)

    11. Қырғыз халқының  «Манас» дастанын зерттеген ғалым? (Ш.Уәлиханов)

   12. «Тоғызқұмалақ» ненің атауы?(ойын)

V асу- «Жорға».

 Әр сайыскер бір минут арасында берілген сұрақтарға жауап берсе, әр жауапқа 10 ұпай жинайды.

1-ші ойыншыға қойылатын сұрақтар:

1.Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы (домбыра)

2. «Дружба» сөзінің қазақшасы қалай? (достық)

3.Халқаралық тіл (ағылшын)

4. 49 жас неше мүшел (4)

       5. Ұлттық валюта қай жылы қабылданды? (1993ж)

6. Ұшақтың терезесі (иллюминатор)

      7.  “Қазақфильм” киностудиясынан шыққан тұңғыш фильм?(“Аманкелді”)

8.Бала дәрігері (педиатор)

9.Астана қаласының символы (Бәйтерек)

10.Мұсылмандар діні (Ислам)

11.Жаздан кейін не келеді? (күз)

12. Күрестің бір түрі. «Өзін-өзі қарусыз қорғау» дегенді білдіреді. Ол күрестің қай түрі? (самбо)

13.Бір жылда 12 не бар? (ай)

14.Наурыз көжеден ауыз тию қандай ұғымды білдіреді? (тоқшылық)

5.  «Жеті жарғы» шығарған хан? (Тәуке)

2-ші ойыншыға қойылатын сұрақтар:

1.4-ші мүшел неше жас? (49)

     2. Жүнді түрлі-түсті бояумен бояп,  тоқылған төсеніш (алаша)

3. Қостанай облысының бас қаласы (Қостанай)

4.Қазақтың ішекті аспабы (домбыра)

5.Жер серігі (Ай)

6.Иттер туралы ғылым (кинология)

7. «Тоғызқұмалақ» ойынының бірнеше мәрте чемпионы кім? (Ақшораев)

8.Христиандардың ең басты мерекесі қалай аталады? (пасха)

9.Қазақ алфавитінде неше әріп бар? (42)

1. “Таяқ тастам жер” фразеологизмінің синонимі? (жақын)

11. Қазақ қыздарының ұзатылғанда киетін бас киім (сәукеле)

12.Үш арсыз (ұйқы, күлкі, тамақ)

13.Сүйекті пайдаланып ойнайтын ойын (ақсүйек)

14. “ Тәуелсіздік монументі” қай қалада орналасқан?(Алматы қаласында)

15.Ең үлкен жұмыртқа салатын құс қалай аталады? (Түйеқұс)