Сабақтың мақсаты:

Білімділік:Оқушыларды ғаламшардағы әр түрлі тіршілікпен танысты.     Мекен еткен ортаға 

                 бейімделгіштігі жайында мағлұмат беру.

Дамытушылық: Оқыту кезінде оқушыларға түрлі тапсырмалар мен жұмыстар бере отырып

                  оқушылардың ойлау қабілеттерін, қиялдарын, шығармашылық қабілеттерін       

                  арттыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды өз беттерінше жұмыс жасауға, тапсырылған жұмысты жылдам

                 орындауға және алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге, табиғатты қорғауға

                 тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап.

Пәнаралық байланыс:Әдебиет, тарих.

Сабақтың көрнекілігі:  интербелсенді тақта, глобус,слайд.

Сабақтың құрылымы:

1. Ұйымдастыру кезеңі (3 мин)

2. «Жан қиналмай жұмыс бітпес,(7мин)

Талап қылмай мұратқа жетпес.

3. «Білгенге маржан»(15мин)

4. «Білім кілті танымдылықта»(10мин)

5. «Еңбегіне қарай өнбегі»(3мин)

6. «Оқу түбі тоқу»(2мин)

1.Ұйымдастыру кезеңі:

1)Сынып бөлмесін сабаққа дайындау

2)Оқушыларды түгелдеу

3)Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

2. «Жан қиналмай жұмыс бітпес,

    Талап қылмай мұратқа жетпес»

1.Физикалық дене дегеніміз не?

2.

3.

4.

5.

3. «Білгенге маржан»

  Ғаламшардың тіршілік ортасы «биосфера» қабатында таралған.Яғни,биосфераны тіршілік қабаты дейді. Бұл сөз грек тіліне шыққан(биос-тіршілік).

      Жер ғаламшарында тіршіліктің пайда болғанына 4,5-5миллиард жылдан асты.

Ғаламшардағы тіршілік ортасын 4 ке бөліп қарастырамыз.

1.Бактериялар

2.Саңырауқұлақтар

3.Өсімдіктер

4.Жануарлар

Өсімдіктерге тән   қасиеттері Тірі ағзаларға тән қасиеттер Жануарларға тән қасиеттері

                     Өздері өздеріне органикалық затты түзеді, баяу күнге қарай қозғалады. Қоректенеді, тыныс алады, күн мен түнді, маусымды ажырыта алады, өседі, көбейеді, өнеді. Органикалық затты дайын                       күйде пайдаланады, белсенді қозғалады.

Өсімдіктер өсіп-өнуіне қажетті су, жарық,жылу,ауа және минералды заттар жеткілікті болған жағдайда өседі.Бірақ кейбір өсімдіктер тек күн сәулесі түсетін ашық жерде ғана,ал біреуі жарық аз түсетін көлеңкелі жерлерде өсуге бейімделген.Біреуіне ылғал қажет болса,екінші біреуі құрғақ шөлді жерде өседі.

  Жер шарында күн сәулесі бірдей тарамағандықтан жер бетінде табиғат біркелкі емес.Міне осыған байланысты адамдар да,өсімдіктер мен жануарлар да табиғатқа байланысты бейімделген.

                             Ғаламшардағы тіршілік

                

                    Судағы                        Құрлықтағы

Жер бетінде.

 Жануарлардың 1 500 000 

Құстардың 9800

Өсімдіктердің 500 000

Балықтардың 25 000түрі бар.

  Ғаламшардағы тіршілік иелерінің бірі адамдар. Адамдарда өздерінің тұратын ортасына,табиғатына, климатына қарай бейімделген.Мысалы: Африка халқы сол жердің табиғатына қарай ыстыққа төзімді болып келеді. Олардың өңі  қара, шаштары бұйра, танаулары кең.

     Табиғаттың тамаша туындыларының ең қарапайымы да, күрделісі де-су.Миллиардтаған жылдар бойы ағып жатқан су тау мен тасты бұзып,жер бетінің бедерін өзгертіп, біздің ғаламшарымызды осы күнгі қалыпқа келтірген.

   Мұхит сулары тереңдеген сайын,өзінің табиғаты мен тіршілік дүниесінің құпияларымен адамзатты әлі де таңқалдыруда.Олардың ғажайып сыры әлі күнге дейін толық ашылған жоқ.Мұхит суында тіршілікке қолайлы жағдайлар мен қажетті заттар жеткілікті. Сондықтан мұхит суының барлық бөліктерінде тіршілік дамыған.

Мұхиттың өсімдіктер дүниесі көзге көрінбейтін бактериялар, біржасушалы өсімдіктер мен ұзындығы 200 метрге дейін жететін теңіз балдырларынан тұрады. Жануарлардан көзге көрінбейтін ұсақ жәндіктерден бастап, салмағы 160 тоннаға дейін жететін алып киттер тіршілік етеді.

  Құрлықтың да тіршілік дүниесінің құпия сырлары көп.Антарктида ғаламшардың ең суық жері. Соған қарамастан бұл жерде де тіршілік тоқтап қалған жоқ. Осы суық жерге бейімделген өсімдіктер мен жануарлар бар. Бұған керісінше ең ыстық жер Африкада ыстыққа төзімді өсімдіктер мен жануарлар да кездеседі.

Табиғаттағы өсімдіктер-флоралар құрайды. Жануарлар дүниесін -фауна құрайды.

Сен білесің бе?

Ең үлкен мұхит жануары Киттің салмағы 160т,ұзындығы 35 метр және сүтқоректі екенін

Ең кішкентай балық-Хуаногастер 17мм

Тұщы суда өмір сүретін үлкен балық –Арапайма ұзындығы 5м, салмағы 200кг

Ең үлкен жылан-Анаконда ұзындығы12-14м

Ең кішкентай жыртқыш балық-Пиранья ұзындығы 20см, салмағы 1,5кг

Улы құрбақа-Ага 

Ең кішкентай құс-Колибри ұзындығы 5см, салмағы 20гр

Ең кішкентай терісі бағалы кеміргіш-Шиншилла

Ең үлкен папугай-Ара

Түрлі түсті папугай-Какаду

Ең үлкен көбелек-Атлас ұзындығы 25смЕң үлкен жыртқыш құс-Кондор,салмағы 14кг

Ең үлкен сиыр, мүйізі 95см

Ең үлкен жапырақ-Виктория-Регия,диометрі 3,5 м

Әлемде жәндіктермен қоректенетін өсімдіктердің  500 түрі

Ең үлкен гүл-Раффлезия-Арнольда,ұзындығы 100см,салмағы 8кг

Амазонкадағы сүт ағашы жапырақтарынан сүт береді

4. «Білім кілті танымдылықты»

1.Биосфера дегеніміз не?

2.Ең кішкентай құс

3.Жер бетінде тірі ағзалар нешеге бөлінеді?

4.Адам биосфераның бір бөлігі дегенді қалай түсінесің?

5.Мұхиттағы сүтқоректіні ата?

6.Флора және фауна деген не?

                    Табиғат, сен тіршілік, тұнып тұрған,

                    Сен Күнсің көтерілген күліп қырдан.

                    Сен көлсің, сен армансың, сен бұлақсың,

       Адамға сұлулықты шын ұқтырған

 

5. «Еңбегіне қарай өнбегі»

6. «Оқу түбі тоқу»

«Ғаламшардағы тіршілік» тақырыбын оқу.

«Ғаламшарды сақтайық» (сурет салу)