Аммиак, аммоний тұздары

Сабақтың тақырыбы: Аммиак, аммоний тұздары

Сабақтың мақсаты:

а) Оқушыларға аммиак, аммоний тұздарының алынуы, қасиеттері, қолданылуына мысалдар арқылы түсінік беру;

ә) Деректерді талдау, қорытынды жасау, ақпараттарды қабылдау дағдысын дамыту;

б) Адамгершілікке баулу, пәнге қызығушылығын арттыру:

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: дәріс – сұхбат

Көрнекілігі: интерактивті тақта, фенолфталейн, мүсәтір спирті

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі(сәлемдесу, сыныпты түгендеу, топқа бөлу)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І топ - Азоттың периодтық жүйедегі орнына сипаттама

ІІ топ - Азоттың физикалық қасиеттері, құрылысы

ІІІ топ - Азоттың химиялық қасиеттері, қолданылуы

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.

ІУ. Жаңа сабақ. «Қызығушылығын ояту»

Ес – түссіз адам талып қалса кейде,

Иіскетсең есін жияр ол лезде  (NН₄ОН мүсәтір спирті)

«Мағынаны тану»

Аммиак  (NН₃) – суда жақсы еритін (1V Н₂О : 700V NН₃) өткір иісті, ауадан жеңіл, (D _(ауа)═ 0,59;  D _(н2)═ 8,5) түссіз газ.  -33,4температурада сұйыққа айналады

Алынуы: Аммиак өндірісте жай заттардан синтездеу арқылы алынады:

N₂ + 3Н₂ ═ 2NН₃

Зертханада:  2 NН₄ССI + Са(ОН)₂ ═ 2NН₃↑ + 2Н₂О +СаСI₂

Торкөздегі әріптерден сөздерді дұрыс құрастырып оқысаңыздар, химия зертханасында естеріңізде болатын өте маңызды қауіпсіздік ережелерімен танысасыздар. Сөзді жоғары шеткі торкөзден бастау керек. Әр торкөздегі әріп бірақ – рет оқылады.

Х	и	д	ң	ә	м	ы	д	й
и	м	д	і	р	і	н	м	а
я	л	т	в	е	а	т	л	о
қ	ы	т	и	ы	т	р	у	б
р	е	к	а	п	к	ө	г	е

Аммиактың химиялық қасиеттері:

Аммиак жанады.

      1. а) 4NН₃ + 3О₂ ═ 2N₂ + 6Н₂О оттегі жетіспегенде

          ә) 4NН₃ + 5О₂ ═ 4NО+ 6Н₂О оттегі жеткілікті мөлшерде

2. NН₃+НСІ — NН₄СІ

1. NН₃+НОН — NН₄ОН

Аммиак молекуласындағы коваленттік байланыс донорлы – акцепторлы механизм бойынша түзіледі. N – донор, НСІ молекуласындағы Н⁺ - акцептор деп аталады.

Аммоний гидроксиді  NН₄ОН – аммиактың судағы ерітіндісі. 40% - ы мүсәтір спирті, әлсіз, тұрақсыз негіз, фенолфталеинді қызартады.

Химиялық қасиеттері\: негіздерге тән барлық реакцияларға түседі:

1)  Диссоциацияланады|: NН₄ОН ═ NН₄⁺  +  ОН^-

2) қышқылдармен әрекеттеседі: 2NН₄ОН  + Н₂SО₄═ ( NН₄)₂SО₄ + 2Н₂О

3) қыздырғанда айырылады:  NН₄ОН ═ NН₃↑ + Н₂О

Аммоний тұздары – бұл құрамына қышқыл қалдығымен қосылған аммоний ионы NН₄⁺  кіретін күрделі заттар, мысалы: NН₄СІ, ( NН₄)₂SО₄

Алынуы:

2NН₃+ Н₂SО₄ ═ (NН₄)₂SО₄ аммоний сульфаты

      NН₃+НСІ ═ NН₄СІ

   3NН₃+Н₃РО₄ ═ (NН₄)₃ РО₄

Аммоний тұздары суда ерімтал, еріген кезде иондарға ыдырайды:

(NН₄)₂SО₄═ 2 NН₄⁺  + SО₄^2-

Химиялық қасиеттері:

1) қышқылмен: (NН₄)₂СО₃ + 2НСІ ═ 2NН₄СІ +СО₂↑ + Н₂О

2) тұзбен: (NН₄)₂СО₃+ВаСІ₂ ═ ВаСО₃↓ + 2NН₄СІ

3) сілтімен: (NН₄)₂СО₃+2ΝаОН ═ Νа₂СО₃+2Н₂О+ NН₃↑

4) Аммоний тұздары қыздырғанда айрылады:

(NН₄)₂SО₄ ═ NН₃↑ + NН₄ НSО₄

(NН₄)₃ РО₄ ═ 3NН₃↑ + Н ₃РО₄

NН₄NО₃ ═ N₂О + 2Н₂О

NН₄NО₂ ═ N₂ + 2Н₂О

Қолданылуы: Аммоний тұздары өнеркәсіпте және ауылшаруашылығында маңызды орын алады. NН₄СІ – металдарды дәнекерлеу үшін, (NН₄)₂SО_4,   NН₄NО₃ – ауылшаруашылығында тыңайтқыш ретінде жұмсалады. (NН₄)₂НСО₃ – кондитер өнеркәсібінде қамырды көтеру үшін қолданылады.

«Сергіту сәті»

Жадыңызда жүрсін! Пайдалы кеңестер - мүсәтір спиртінің ¼ мен ас тұзының 1 бөлігін араластырып пайда болған қоспамен киім жағасындағы дақты ысқылап кетіруге болады.Киімге немесе дастарханға төгілген шарап дағына тұз сепсе, ол шарапты өз бойына тартады, бұдан соң киімді немесе дастарханды мүсәтір спирті қосылған салқын сумен шаяды.

У. Сабақты бекіту. «Ой қозғау»

 топтық тапсырма

Ітоп – Мына айналуларды жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар.

        N₂—NН₃ — NН₄СІ— СаСI₂

ІІ топ –  Есепті шығарыңдар. Ерітіндінің массасы 600г массалық үлесі 42% азот қышқылы арқылы аммиак өткізгенде массасы 300г аммоний нитраты түзілді. Аммоний нитратының массалық үлесін есептеңдер.

ІІІ топ -  Есепті шығарыңдар. 2л азот пен 4л сутек әрекеттескенде (қ.ж) түзілетін аммиактың көлемін табыңдар.

УІ. Қорытынды

УІІ. Оқушыларды бағалау

УІІІ. Үйге тапсырма

Соңғы жарияланған материалдар тізімі

Азот оксидтері. Азот қышқылы. Нитраттар. Галогендер. Хлор Фосфор және оның қосылыстары. Азотты органикалық қосылыстар. Аминдер. Азот оксидтері. Азот қышқылы Көміртектің қосылыстары Аминдер. Электролиттік диссоциациялану теориясы Азот қышқылы және оның тұздары Негіздердің жіктелуі, алынуы, қасиеттері, қолданылуы

Бөлім: Уроки / Химия | Көрсетілім: 13951 | Қосты: NA | Ілмек сөздер: