Оксидтердің химиялық қасиеттері, қолданылуы.

Тақырыбы:

§ 45Оксидтердің химиялық қасиеттері, қолданылуы.

Мақсаты:

                 Білімділік:

Дамытушылық:

Тәрбиелік:

Оқушыларға оксидердің құрамы,химиялық қасиеттері, оксидтердің бір-бірінен айырмашылығы, қолданылуы туралы түсіндіру, химиялық реакция теңдеулерін жазып, теңестіре білуге баулу. Оксидтер туралы білімін қорыту.

Оқушылардың іскерлігін, өз бетімен ізденуін, ой-өрісін, шығармашылық мүмкіндігін дамыту, ғылыми көзқарасын қалыптастыру.

Оқушыларды бірлесіп жұмыс жасауға, жауапкершілікке, ұйымшылдыққа, белсенділікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі:

    Жаңа сабақ

                   Сабақтың әдісі:

Түсіндірмелі сұрақ – жауап, әңгімелеу, слайд арқылы көрсету

Сабақтың типі:

    Дәстүрлі

Көрнекілігі:

Интерактивті тақта, кесте, слайд

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру бөлімі
2. Үй тапсырмасын сұрау кезеңі
3. Жаңа сабақ
4. Бекіту кезеңі
5. Үйге тапсырма
6. Бағалау

Ұйымдастыру кезеңі:

Амандасу, оқушыларды түгендеп, сабаққа дайындығын тексеру.

Үй тапсырмасын сұрау кезеңі:

§ 44 Оксидтердің жіктелуі, алыну жолдары түсінігін сұрау, есептерін тексеру.

Жаңа сабақ:

Қышқылдық және негіздік оксидтердің қасиеттері әртүрлі.

Бірінші қышқылдық оксидтердің химиялық қасиетін қарастырайық.

1. Кейбір қышқылдық оксидтер сумен әрекеттесіп қышқылдар түзеді

Р₂O₅+ЗН₂O=2Н₃РO₄;

SO₂+H₂O=H₂SO₃;

СO₂+Н₂O=Н₂СO₃

SO₃+H₂O=H₂SO₄;

Мысалы, күлгін лакмус ерітіндісі тамызылған суға көмірқышқыл газын жіберсек, оның түсі күлгіннен біртіндеп қызыл түске өзгереді. Нәтижесінде әлсіз, тұрақсыз көмір қышқылы түзіледі.

қышқылдық оксид + су = қышқыл

2. Қышкылдық оксидтер негіздік оксидтермен әрекеттесіп тұз түзеді

CO₂ + CaO = CaCO₃

P₂O₅ +3Na₂О = 2Na₃PO₄

қышқылдық оксид + негіздік оксид = тұз

3.  Қышқылдық оксидтер сілтілермен әрекеттесіп тұз және су береді

SO₂ + 2NaOH = Na₂ SО₃ + H₂O

CO₂  + Ca(OH)₂ = CaCO₃+ H₂O

қышқылдық оксид + сілті =тұз+су

Енді негіздік оксидтердің қасиеттеріне тоқталайық.

1.Белсенді металдардың оксидтері сумен әрекеттесіп сілті түзеді

Na₂O+H₂O=2NaOH

CaO+H₂O=Ca(OH)₂

Осы реакциялардың ішінен екіншісін тәжірибе жасап көрсек, яғни сөндірілмеген әкке су құйып, үстіне бір тамшы фенолфталеин тамызсақ, оның түсі таңкурай түске өзгереді, ол әрине сілтінің ерітіндісі түзілгендігіне дәлел болады.

2. Негіздік оксидтер қышқылдармен әрекеттесіп тұз және су түзеді

CaO + 2HCl = CaCl₂ + H₂O

CuO + H₂SO₄ = CuSO₄+ H₂O

негіздік оксид + қышқыл = тұз + су

Енді екідайлы оксидтердің қасиеттері. Олар қышқылдармен де негіздермен де реакцияға түсе алады. Олар негізінен қатты күйде кездеседі.

1) Қышқылдармен әрекеттескенде негіздік оксидтің қасиетін көрсетеді:

             ZnO + 2HCl = ZnCl₂+Н₂O

2)Сілтілермен әрекеттескенде қышқылдық оксидтің қасиетін көрсетеді:

             ZnO + 2NaOH = Na₂ZnО₂ + H₂O

                                     мырыш цинкаты

    +         

                +                 →           +

               Бекіту кезеңі

1.Формулалары берілген мына оксидтердің: Na₂O, CaO, P₂O₅,CO₂ сумен қосылу реакциясының теңдеулерін жазып, қайсысы сілті, қайсысы қышқыл түзетіндігін түсіндіріңдер.

Na₂O + H₂O = 2NaOH сілті

CaO + H₂O = Ca(OH)₂   сілті

          P₂O₅ +  3H₂O = 2H₃ PO₄ қышқыл

СO₂ + Н₂O = Н₂СO₃      қышқыл

2. Төмендегі айналуларды жүзеге асырыңдар.

а)Cu→ CuO→CuCl₂→Cu(OH)₂→CuO→Cu

      2Cu + O₂ → 2CuO

      CuO + 2HCl →CuCl₂ + H₂O

      CuCl₂ +2NaOH→Cu(OH)₂ + 2NaCl

      Cu(OH)₂→CuO +  H₂O

      CuO + H₂→Cu +  H₂O

 б) P→P₂O₅→H₃PO₄→Ca₃(PO₄)₂

        4P + 5O₂ → 2P₂O₅

      P₂O₅ + 3H₂O →2H₃PO₄

      2H₃PO₄ + 3Ca(OH)₂→Ca₃(PO₄)₂ + 6H₂O

  в) C → CO₂→ Na₂CO₃→ CO₂ → CaCO₃

         C + O₂→ CO₂      

      CO₂  + Na₂O → Na₂CO₃

          Na₂CO₃+ HCl→ NaCl +CO₂↑+ H₂O

      CO₂ + CaO→ CaCO₃↓

3. (5.25) Көптеген металл оксидтері сәйкес металдар алу үшін қолданылады.Сутекпен әрекеттестіріп 10 кг мыс алу үшін:

а) мыс (I) оксидінің;

б) мыс (II) оксидінің қандай массалары қажет болатынын табыңдар.

Шешуі: Cu₂O + H₂ = 2Cu + H₂O

                х -------- 10 кг

              144г/моль --------128г/моль 

                                                 х = 11,25 кг

              CuO + H₂ = Cu + H₂O

                 х -------- 10 кг

               80 г/моль -------- 64 г/моль 

                                                 х = 12,5 кг

4. 0,04кг мыс (II) оксидін толық еріту үшін күкірт қышқылының массалық үлесі 24% , тығыздығы 1,170 г/см³ ерітіндісінің қандай көлемі керек екендігін есептеңдер.

Бер: m (CuO)=0.04кг=40г

         W(H₂SO₄)=24%

          Ρ = 1.170 г/см³

т/к: V-?    

         CuO+H₂SO₄= CuSO₄+ H₂O

             40кг-------------х

           80г/моль------- 98г/моль                     х=49кг

Енді 100% дағы заттың массасын табамыз.

 49г -------- 24%

   х  --------- 100%

х=204г

m = p • V                 V= m/p   204/1.170

Үйге тапсырма:

§ 45 Оқсидтердің химиялық қасиеттері, қолданылуы. Тақырып соңындағы 5,7,10 жаттығуларды орындау

Бағалау